Ministerstwo Prawdy

Ksi��ka Carlosa Augusto Casasa pod wzgl�dem czytelniczym okaza�a si� satysfakcjonuj�ca.

W ostatnim czasie niejedn� pozycj� por�wnywano do Orwellowskich powie�ci, a ma�o kt�ra z nich unios�a ten ci�ar postawionych oczekiwa�. Tymczasem "Ministerstwo Prawdy" pod wieloma wzgl�dami poradzi�o sobie znakomicie - przede wszystkim poprzez doskonale oddany klimat, kt�ry pozwala czytelnikowi poczu� dreszcz niepokoju na niejednej stronie. �a�uj� tylko, �e przez fabu�� prowadzi�a mnie Julia, kt�ra w mojej ocenie okaza�a si� ma�o wiarygodna. Jednak mimo to, lektur� oceniam bardzo pozytywnie — jest tu wiele wspaniale rozegranych scen, niejeden cytat wart zapami�tania oraz sporo smaczk�w dla czytelnik�w. Najwa�niejsze wydaje si� jednak to, �e "Ministerstwo Prawdy" dostarcza temat�w do rozmy�la�, a to jak zgrabnie autor wskaza� kilka pozornie nieistotnych krok�w, kt�re by� mo�e dziel� nasz obecny �wiat, od tego, kt�ry opisa� w ksi��ce, pozostawia w czytelnika w sugestywnym zaniepokojeniu. Polecam!

"Pr�no�� i pozory. Wszyscy publikuj� w mediach spo�eczno�ciowych te same bzdury. Jedni maj� wi�cej kasy, inni mniej, ale wszyscy epatuj� fa�szywym szcz�ciem jak w reklamie p�atk�w �niadaniowych."

"Ministerstwo prawdy" to ju� kolejna ksi��ka w moim czytelniczym dorobku, kt�ra m�wi o tym, jak dzia�a machina internetu, wszelkich "d�br", dzi�ki kt�rym mo�na nagrywa� obraz i d�wi�k i jaki wp�yw wywieraj� na nasz� cywilizacj�. Nie ma co si� oszukiwa�, nawet pisz�c t� recenzj� korzystam z telefonu, a zdj�cie obrabiam dzi�ki aplikacji. W pewnym sensie to piku�, gdy pomy�li si�, �e jeste�my inwigilowani wzd�u� i wszerz. Ka�da kamerka w telefonie, laptopie, zgoda czy cookies daje do my�lenia: "czy nas pods�uchuj�?" "A co, je�li podgl�daj�?" Kiedy powie si� co� niestosownego mo�na pomy�le� "Kiedy policja zapuka do moich drzwi?". Coraz wi�cej kamer na ulicach i budynkach odziera nas z prywatno�ci. Oczywi�cie, mo�emy czu� si� bezpieczniej, bo w razie przykrej sytuacji �atwiej jest znale�� winnego. Ale nie jest to wykorzystywane tylko do cel�w, by obywatele czuli si� bezpiecznie.

G��wna bohaterka jest dziennikark� i gdy jej ojciec umiera w dziwnych okoliczno�ciach, chce dociec prawdy na temat jego �mierci i tego, co ukrywa "Ministerstwo prawdy". Niewielu ludzi widzi spisek w dzia�aniu tej�e instytucji. Julia chce kontynuowa� to, co zacz�� ojciec, ale nie wie, w jak trudnej sytuacji si� znajdzie.

Ba�am si� tej lektury. Wi�kszo�� opinii, kt�re mia�am przyjemno�� czyta� wskazywa�y, �e to kawa� dobrej ksi��ki i podchodzi�am do czytania z lekkim dystansem, ale i ekscytacj�. Mo�e ca�okszta�t historii nie wywo�a� u mnie fajerwerk�w, ale czyta�o mi si� naprawd� dobrze. Nie mia�am okazji czyta� Orwella, wi�c por�wnania do jego tw�rczo�ci do mnie nie przemawiaj�, poniewa� nie mam jak si� do niej odnie��. W ka�dym razie "Ministerstwo prawdy" to ca�kiem interesuj�ca lektura, kt�rej akcja nie ustaje, ch�� doj�cia do prawdy wywraca �ycie do g�ry nogami i sprawia, �e sprawa ta jest naprawd� niebezpieczna. Gdy ju� my�lisz, �e jeste� krok przed wrogiem, on �mieje ci si� prosto w twarz i nagle jeste� daleko w tyle.

"- Przyjacielu, prawo jest jak g��d. Dotyka tylko biednych."

Jeszcze jednym wa�nym atutem tej ksi��ki jest pokazanie, jak w�adza dyktuje nam informacje tak, aby by�o na korzy�� rz�dz�cych. Jak �atwo mo�na wcisn�� nam nieprawdziwe informacje, kt�re w naszym odczuciu maj� by� wiarygodne. Jak wierzy� w to, �e w�adza chce dla spo�ecze�stwa dobrze? Temat do d�ugich dywagacji.

Histori� Julii czyta si� sprawnie, a to dzi�ki przyjemnemu, prostemu stylowi i akcji, co nie pozwala od�o�y� lektury nawet na moment. Nie jestem zawiedziona, ani mocno zachwycona, ale uwa�am, �e jest to ksi��ka warta polecenia.

Od pocz�tku roku z ka�dej strony jeste�my bombardowani premierami, zapowiedziami, ba! ekranizacjami i wygl�da na to, �e ten proceder, ku uciesze wielu os�b, nie zamierza wcale zwolni�. W�r�d styczniowych premier przewin�a si� ksi��ka "Ministerstwo prawdy". Z bardzo dziwn� ok�adk�, w kolorach powoduj�cych, �e ci�ko stwierdzi� o czym mo�e by�, a czy w �rodku jest ciekawa tre��?

Rok 2030, czyli w zasadzie wcale nie tak odleg�a przysz�o��, jak mog�oby si� wydawa�. Moj� pierwsz� my�l� by�o: czy�by postapo? No kurcz� nie do ko�ca. Faktycznie je�d�� elektryczne samochody, jako to nam jest szumnie zapowiadane, �e tak to w�a�nie za te kilka lat b�dzie. Drony dostarczaj� paczki, co w sumie nie by�oby wcale takie z�e, ale podobno ksi��ki odchodz� w zapomnienie! Wierzycie w to? Ja nie.

Wszystko to w �wiecie gdzie ka�dy cz�owiek jest obserwowany niczym w Big Brother. Ka�dy krok, ka�da decyzja s� poddawane obserwacji, a bycie innym, dziwnym, nieprzeci�tnym jest bardzo niechciane. To w�a�nie tytu�owe Ministerstwo Prawdy chce wszystko kontrolowa�.

W tych niesprzyjaj�cych czasach przysz�o �y� Julii, m�odej dziennikarce. Prowadzi ona swoje w�asne �ledztwo w sprawie �mierci swojego ojca. Ten z kolei opisywa� poczynania Ministerstwa Prawdy delikatnie m�wi� niepochlebnie. I pope�ni� samob�jstwo, a tak przynajmniej jest wmawiane jego c�rce. I ona zaczyna odkrywa� rzeczy, jakie dostrzega� jej ojciec, warstwa po warstwie, ale czy aby na pewno wie co robi i w jakie problemy si� mo�e wpakowa�?

To taka ksi��ka, kt�ra ma wzbudzi� ca�y ogrom niepokoju, skrajnych uczu� prowadz�cych do zastanowienia si� nad tym do czego zmierza �wiat. By� mo�e to powie��, kt�ra nie jednego cz�owieka wyrwie z wyobra�enia o tym, jak to nam si� wciska, �e jest idealnie i b�dzie jeszcze lepiej. W ko�cu te kilka lat to nie taka wielka r�nica i zak�adaj�c, �e mog�oby si� wydarzy� dos�ownie wszystko to, co w tej ksi��ce, to mo�e by� bardzo przera�aj�ce.

My�l�, �e g��wna bohaterka gra tutaj faktycznie najwa�niejsz� rol�, bo pomijaj�c jej �ledztwo, to osoba, kt�ra wcale nie chce by� kolejn� szar� osob� w t�umie. To bardzo dobrze i jej charakter sprawia, �e lubi si� j� od pierwszych przeczytanych o niej s��w, a pod koniec ma si� ju� wra�enie, �e si� j� bardzo dobrze zna.

"Ministerstwo Prawdy" por�wnywana jest do Orwella. Czy s�usznie? By� mo�e. Jednak w obecnej chwili jest ona o wiele bardziej aktualna i mo�e mrozi� krew w �y�ach. Tylko czy nie do takiej w�a�nie pe�nej kontroli zmierza nasz �wiat?

Genialna opowie�� wpychaj�ca do g�owy czytelnikowi w�tpliwo�ci i zmuszaj�ca do refleksji nad w�asnym �yciem i decyzjami!

Recenzja powsta�a we wsp�pracy z Wydawnictwem Mova.

Madryt, rok 2030. Studentka dziennikarstwa Julia Romero rozpoczyna praktyki w czasopi�mie internetowym, gdzie poznaje dawnego koleg� swojego ojca, Alfredo Varon�. Po �mierci �ony i publikacji serii niewygodnych dla w�adzy artyku��w, kariera jednego z ostatnich prawdziwych dziennikarzy �ledczych, Gabriela Romero, nieodwracalnie si� za�ama�a. Nieliczni wci�� pami�taj� jego zas�ugi, ale w oczach mieszkaj�cej z nim Julii, Gabriel jest bezrobotnym alkoholikiem i paranoikiem, kt�ry nawet nie pr�buje stan�� na nogi. Nag�a �mier� rodziciela zmusza Juli� do przeprowadzenia w�asnego �ledztwa w tej sprawie. Oficjalna wersja to samob�jstwo, ostatecznie nieszcz�liwy wypadek, ale dziewczyna ma powody przypuszcza�, �e jej ojciec zosta� zamordowany. Co gorsza, wszystko wskazuje na to, �e to efekt jego dzia�alno�ci wymierzonej w Ministerstwo Prawdy, wszechmocn� instytucj�, kt�ra teraz bacznie przygl�da si� nieodrodnej c�rce nieprawomy�lnego dziennikarza.

„Ministerstwo Prawdy” (oryg. „El ministerio de la verdad”), jak ju� sama nazwa wskazuje, jest ho�dem dla arcydzie�a literatury �wiatowej, niestety wiecznie aktualnej dystopijnej powie�ci George'a Orwella pt. „Rok 1984” aka „1984”. Epicki pomnik postawiony przez Carlosa Augusto Casasa, hiszpa�skiego pisarza i dziennikarza (pracowa� mi�dzy innymi w takich stacjach telewizyjnych, jak Antena 3, TVE i Cuatro, ma te� w�asn� rubryk� w gazecie P�blico zatytu�owan� „Oveja Negra”). Autora obsypanej nagrodami, pierwotnie wydanej w 2017 roku powie�ci „Ya no quedan junglas adonde regresar”, kt�ry w przesz�o�ci ima� si� r�nych prac – mi�dzy innymi by� dostawc� reklam i kontrolerem jako�ci w linii lotniczej. W swojej rodzimej Hiszpanii „Ministerstwo Prawdy” Casasa ukaza�o si� w roku 2021 (�wiatowa premiera), a pierwsza polska edycja wesz�a na rynek w roku 2023, z inicjatywy wydawnictwa Mova. Ok�adk� zaprojektowa� Tomasz Majewski, a z hiszpa�skiego prze�o�y�a Iwona Micha�owska-Gabrych.

Dystopijny thriller osadzony w nieodleg�ej przysz�o�ci, niespecjalnie r�ni�cej si� od tera�niejszo�ci. Po Wielkiej Pandemii niemal ca�e hiszpa�skie spo�ecze�stwo pogr��y�o si� w s�odkim �nie na jawie. Realiach utkanych z pi�knych k�amstw. Atrofia m�zgu, ewolucja wsteczna, wysyp �ywych trup�w pod rzekomo opieku�czymi skrzyd�ami „demokratycznie wybranego” rz�du. Roboty Ministerstwa Prawdy, okrutnie zmanipulowany szary t�um radosnych niewolnik�w. „Niemal pogardliwie oboj�tni na to, co spotyka innych. Pro�ci i sterowalni niczym marionetki, kt�rym si� wydaje, �e s� wolne, bo postanowi�y nie widzie� poruszaj�cych nimi sznurk�w”. Carlos Augusto Casas w „Ministerstwie Prawdy”, podobnie jak swego czasu George Orwell, jest g�osem wo�aj�cym na puszczy. „Pr�no�� i pozory. Wszyscy publikuj� w mediach spo�eczno�ciowych te same bzdury. Jedni maj� wi�cej kasy, inni mniej, ale wszyscy epatuj� fa�szywym szcz�ciem jak w reklamie p�atk�w �niadaniowych”. Prawda ju� powoli staje si� prze�ytkiem. Zabawne filmiki, og�upiaj�ce aplikacje i gry, b�ahe sprawy sprzedawane jako wielkie afery, sensacyjne nag��wki i puste artyku�y oraz instytucjonalne dyskredytowanie opornych. Bo kto k�amstwem wojuje... ten zwyci�a. Ludzie ludziom zgotowali ten los. Wolno�� za bezpiecze�stwo. Uczciwy uk�ad, prawda? Cz�owiek stale inwigilowany, to cz�owiek bezpieczny. A je�li kto� zg�asza sprzeciw, to niezawodny znak, �e ma co� do ukrycia. Nie tylko godzimy si� na kolejne zakazy i nakazy, ale wr�cz sami si� o nie dopraszamy. Od r�wniejszych, bo jak przysta�o na ludzi rozumnych, akceptujemy „folwarczne status quo”. Uprzywilejowani, stoj�cy ponad prawem to wielka cywilizacyjna zdobycz. Co� czego najwyra�niej warto broni� zacieklej ni� niepodleg�o�ci. Przelewa� krew dla ukochanych polityk�w. Ka�da manifestacja antyrz�dowa wywo�uje gniew prawomy�lnej cz�ci spo�ecze�stwa. Protestuj�cy to wrogowie publiczni, zdrajcy narodu, bo nar�d to rz�d. Kto atakuje demokratycznie wybranych przyw�dc�w, ten atakuje pa�stwo. G��wna bohaterka „Ministerstwa Prawdy” Carlosa Augusto Casasa, Julia Romero to typowa przedstawicielka dystopijnych reali�w. Bohaterka dynamiczna, owieczka, kt�ra stopniowo przeobra�a si� w wilka. A przynajmniej powoli otwiera oczy na niewygodn� prawd�. Umiera konformistka, rodzi si� rewolucjonistka. W kr�lestwie Wielkiego Brata. A mo�e niejakiego Poety? Bezwzgl�dnego likwidatora najwi�kszych m�cicieli, czyli ostatniego bastionu prawdy. Czwarta w�adza ju� jaki� czas temu zosta�a obalona – uda�o si� zniszczy� tak zwane wolne media, ale niewielu zdaje sobie z tego spraw�. Zewsz�d s�czy si� propaganda rz�dowa, niemal wszyscy hiszpa�scy dziennikarze ta�cz� tak, jak zagra im Ministerstwo Prawdy, a ich czytelnicy i widzowie nawet nie maj� ochoty weryfikowa� przekazywanych przez nich informacji. Protestuj� ju� tylko emeryci, praktycznie niewidzialni dla m�odszych pokole� uzale�nionych od nowoczesnych gad�et�w. �ycie z nosem w smartfonie, najlepszym przyjacielu cz�owieka. Aplikatorze pi�knych k�amstw. Pigu�ek szcz�cia bezrefleksyjnie po�ykanych w zatrwa�aj�cych ilo�ciach. Pokarm m�odych bog�w w niezauwa�alnych okowach pot�niejszych istot, re�yser�w tego spektaklu nazywanego �yciem. Wi�kszo�ci wydaje si�, �e s� kowalami swojego losu, �e posiadaj� co� takiego jak wolna wola, ale tak naprawd� wszystkie decyzje podejmuj� za nich Wielcy Architekci. Doskonali stratedzy, zimni manipulanci, kt�rzy w zamkni�tych gabinetach za�miewaj� si� do rozpuku z naiwnych obywateli. W dobie internetu wbrew pozorom �atwiej podporz�dkowa� sobie spo�ecze�stwo. Autor „Ministerstwa Prawdy” przekonuje, �e post�p technologiczny bardziej pomaga, ni� przeszkadza w budowaniu autokratycznych system�w. Pr�dzej wr�g ni� sprzymierzeniec demokracji?

„W ca�ej swojej historii ludzko�� nigdy nie by�a tak kontrolowana, tak uwarunkowana, tak zmanipulowana. Na d�wi�k przychodz�cej na kom�rk� wiadomo�ci rzucamy wszystko, bo musimy natychmiast j� przeczyta�. Je�li nie potrafisz ju� odr�ni� prawdy od k�amstwa, to znaczy, �e k�amcy zwyci�yli. �yjemy w �wiecie fikcji, w �wiecie papierowej wolno�ci.”

Wielki Brat patrzy... na studentk� dziennikarstwa i �wie�o przyj�t� praktykantk� „Obserwatora Cyfrowego”, czasopisma internetowego, kt�rego redaktorem naczelnym jest podr�cznikowy oportunista. Ojciec dobrej kole�anki protagonistki „Ministerstwa Prawdy” - obie studiuj� na Uniwersytecie Madryckim, ale w r�nych trybach. Lepsi i gorsi na uczelniach. Jasny podzia� na dwie klasy spo�eczne. Julia Romero jest w tej ni�szej, bo najzwyczajniej nie sta� jej na uiszczanie comiesi�cznych op�at, kt�re z kolei dla rodzic�w jej najlepszej przyjaci�ki nie s� �adnym obci��eniem. Gdyby jej ojciec, swego czasu prawdziwa gwiazda dziennikarstwa �ledczego, post�pi� jak wi�kszo�� jego koleg�w po fachu, to i jego jedynemu dziecko teraz �y�oby si� �atwiej. Gabriel Romero wybra� drog� s�uszn�, a zatem mniej op�acaln�. W tym u�omnym �wiecie twarde kr�gos�upy moralne niezwykle rzadko s� doceniane. Bardziej op�acalne jest sprzymierzanie si� z diab�ami. Gonienie za prawd� w kr�lestwie k�amstw to prosta droga do grobu. Droga przez m�k�. Z Gabriela zrobiono istnego pariasa, zepchni�to na margines spo�eczny. Paranoik wiecznie przyssany do butelki. Wygumkowany zas�u�ony dziennikarz, na kt�rego nawet rodzona c�rka patrzy z pogard�. Bezrobotny pijaczek, kt�rego Julia doceni dopiero po jego nag�ej �mierci. Matka Julii zgin�a w wypadku samochodowym, gdy ta pierwsza by�a jeszcze dzieckiem. W duchu dziewczyna zawsze �a�owa�a, �e �aska Opatrzno�ci wtedy spad�a na jej ojca. Z czasem bowiem nabra�a w�a�ciwie niczym niepopartego prze�wiadczenia, �e lepiej dla niej by�oby, gdyby to ojciec zgin�� w tamtym wypadku. Mo�e i nie zd��y�a dobrze pozna� swojej matki, ale za to zd��y�a nabra� przekonania, �e lepiej sprawdzi�aby si� w roli rodzica. �ycie z Gabrielem mocno da�o jej w ko��, a jego �mier� bynajmniej niczego nie u�atwi�a. Julia odda�aby wszystko za wskrzeszenie cz�owieka, za kt�rego tak d�ugo si� wstydzi�a. „Ministerstwo Prawdy” Carlosa Augusto Casasa mo�na czyta� jako uwsp�cze�nion� wersj� „Roku 1984” George'a Orwella – egzemplarze tego drugiego tytu�u w tym umownym 2030 roku s� wykorzystywane w charakterze alarmu, cennego ostrze�enia od tajemniczego ruchu oporu. Antyutopijna wizja nie�yj�cego ju� kolegi po pi�rze dostosowana do dzisiejszych reali�w. Do epoki medi�w spo�eczno�ciowych, elektrycznych samochod�w, wirtualnych asystent�w i farm trolli. W gruncie rzeczy mocno konwencjonalna powie�� dystopijna, jak dla mnie z niedostatecznie rozwini�tymi postaci. Powierzchowne rysy psychologiczne stereotypowych protagonist�w. Desperacka walka z machin� pa�stwow�, �miertelnie niebezpieczna pogo� za prawd�, bolesne przebudzenie jednostki w re�imowym piekle. Fabu�a „Ministerstwa Prawdy” w najwi�kszej mierze pod��a za Juli� Romero i Alfredo Varon�. �mia�a wsp�praca m�odej kobiety, kt�ra dot�d �y�a w k�amstwie i m�czyzny mniej wi�cej w wieku jej ojca, kt�remu strach amputowa� dziennikarskie skrzyd�a. Impuls do dzia�ania dostarcza mo�e nie tyle �mier� jego dawnego kolegi, ile mocne postanowienie jego c�rki, by obna�y� pod�e k�amstwa na jego temat. W konsekwencji pogr��aj�c tytu�owe ministerstwo, gdzie jak Julia dobrze wie pracuje jej nowy kolega, kt�ry przedstawia si� jako Max. W�a�ciwie dziewczyna powoli i po cz�ci wbrew sobie zakochuje si� w tym podejrzanym rycerzu w l�ni�cej zbroi. Tymczasem Varona skupia si� na najnowszym programie rz�du. M�czyzna ma nadziej� na zdobycie materia��w, kt�re wstrz�sn� opini� publiczn�. Wierzy, �e domniemana gehenna ludzi w jesieni �ycia rozpocznie upragnion� rewolucj�. Tak naprawd� Varona ju� czuje si� jak zwyci�zca, bo niezale�nie od wyniku jego stara�, odt�d prawdopodobnie b�dzie m�g� �mia�o patrze� w lustro. Dziennikarz, kt�ry odzyska� szacunek do samego siebie i dziennikarka, kt�ra nabra�a szacunku do swojego nieod�a�owanego ojca. Nieskomplikowana intryga w technologicznej i konsumpcjonistycznej matni. To jutro czy ju� dzi�? Nasza przysz�o�� czy tera�niejszo��? Czy ta historia mo�e dobrze si� sko�czy�? Strace�cza misja niez�omnej studentki czy pocz�tek ko�ca sekretnego pokoju sto jeden w Ministerstwie Prawdy? I w og�le ca�ej tej przekl�tej instytucji, symbolu orwellowskiej nowomowy, „tajemnego j�zyka” �rodowiska politycznego. Doceniam to dzie�o przede wszystkim za szczero�� i w gruncie rzeczy na to liczy�am si�gaj�c po ten, jak si� okaza�o rozp�dzony dreszczowiec. �adna z przygotowanych przez autora niespodzianek - w��cznie z t� najwi�ksz�, kt�r� przyj�am z otwartymi ramionami, bo obawia�am si�, �e Casas ostatecznie ulegnie s�odszej pokusie (z brutalnych reali�w w polukrowan� czyst� fikcj� literack�) - nie wywo�a�a we mnie po��danej reakcji. Musia�am obej�� si� bez niespodziewanych wstrz�s�w, ale to niespecjalnie mi przeszkadza�o. Nie tak jak pobie�nie scharakteryzowane, �eby nie powiedzie� papierowe postacie.

Konkurencji „Rokowi 1984” George'a Orwella dzie�o hiszpa�skiego powie�ciopisarza i dziennikarza Carlosa Augusto Casasa pt. „Ministerstwo Prawdy” raczej nie zrobi. Bo i chyba nie taki by� plan. Nie s�dz�, by autorowi tej m�odszej dystopijnej opowie�ci zale�a�o na str�ceniu z piedesta�u swojego niestarzej�cego si� epickiego kolegi. „Ministerstwo Prawdy”, thriller na motywach „Roku 1984”, to pr�dzej jedna (nie)wielka laurka dla jednego z najwybitniejszych utwor�w George'a Orwella. Godna uwagi oferta nie tylko dla os�b zaznajomionych z najg�o�niejszym, obok „Folwarku zwierz�cego”, osi�gni�ciem Wielkiego Prozaika. Nieidealna, ale najwa�niejsze, �e do b�lu szczera relacja z „krainy mlekiem i miodem p�yn�cej”.

Ksi��ka "Ministerstwo Prawdy" autorstwa Carla Augusta Casasa jest fascynuj�c� powie�ci� opart� na faktach historycznych dotycz�cych hiszpa�skiej dyktatury francisko Franca. Autor przedstawia intryg�, w kt�rej jego bohater, by�y naczelnik wywiadu, ma za zadanie odkrycie prawdy o dyktaturze rz�dz�cej Hiszpani�. Opowie�� jest pe�na intryg, walki i konfliktu, a tak�e ma wymiar psychologiczny, ukazuj�c jak ci�ko jest walczy� z systemem, kt�ry zaprzecza wszelkim zasadom wolno�ci i praw cz�owieka. Autor pokazuje r�wnie�, jak wielkie znaczenie ma odwaga, determinacja i wytrwa�o�� w walce o prawd�. Ksi��ka ta jest napisana w spos�b bardzo przyst�pny i interesuj�cy, dzi�ki czemu czytelnik �atwo wczuwa si� w sytuacj� i prze�ywa los bohater�w. Jest to fascynuj�ca lektura, kt�ra na d�ugo pozostaje w pami�ci.