Jacques Le Goff (1924-2014), jeden z kilku najwybitniejszych mediewist�w francuskich, przeprowadzi� prawdziwe �ledztwo w kwestii prapocz�tk�w chrze�cija�skiej koncepcji czy��ca.
Z tych fascynuj�cych poszukiwa� wyros�o dzie�o, kt�re wraz z Histori� raju Jeana Delumeau (Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2017) i Histori� piek�a Georges`a Minois sk�ada si� na francuski "tryptyk" opisuj�cy "za�wiaty". Wynik bada� Le Goffa odbiega od rozpowszechnionych przekona�, w my�l kt�rych z jednej strony o czy��cu pisa� ju� �w. Augustyn, a przynajmniej Grzegorz Wielki w VI wieku, a z drugiej zaistnia� w Ko�ciele katolickim dopiero na soborze florenckim w XV wieku. O "ogniu oczyszczaj�cym", ignis purgatorius, istotnie pisano ju� wcze�nie, lecz, jak ustali� Le Goff, czy�ciec-rzeczownik, purgatorium, jako "trzecie miejsce" za�wiat�w wszed� w obieg dopiero (ju�) w latach 70. XII wieku. Cho� nie ma o nim mowy w Biblii ani nie uznaj� go inne religie poza katolick�, jako koncepcja wyr�s� z zapotrzebowania epoki, dawa� bowiem nadziej� �yj�cym na zmian� losu ich zmar�ych i zwi�ksza� rol� Ko�cio�a jako po�rednika w tej mierze. Idea czy��ca "zhumanizowa�a" ludzki los wobec perspektywy wiecznego pot�pienia, ale jednocze�nie doprowadzi�a do kryzysu w Ko�ciele jako ideowa podstawa nadu�y� a� po proceder p�atnych odpust�w. Le Goff ko�czy badania na Boskiej komedii Dantego, lecz sensem swych poszukiwa� czyni aktualne do dzi� pytanie, czy czy�ciec mia� �agodzi� okrucie�stwo piek�a, czy raczej ucz�owiecza� absolut abstrakcyjnego raju.
