Madmuazelka

Powie��, w kt�rej losy kilku pokole� dw�ch rodzin w zaskakuj�cy spos�b przeplataj� si� i ��cz�. Historia pe�na tajemnic, t�umionych emocji, niewypowiedzianych s��w. Pod��aj�c za bohaterami „Madmuazelki” trafimy do Polski, Francji i Rwandy – Warszawy, Ustki, Pary�a i Kigali, bo niezale�nie od tego, gdzie fizycznie przebywaj� wykreowane przez Gra�yn� Plebanek postaci, mentalnie stale obecne s� tam, gdzie ich nieprzepracowane traumy, niewyra�one emocje, przemilczane s�owa. Zawieszeni gdzie� pomi�dzy tym, co by�o, a tym co jest, nie potrafi�c upora� si� z w�asnymi demonami, infekuj� kolejne pokolenia.

Historia rozpoczyna si� od zbrodni, kt�ra nie tylko po��czy losy tytu�owej Madmuazelki i Jakuba – syna ofiary, ale tak�e po�o�y si� cieniem na ich dalszym �yciu.

Mad od najm�odszych lat �yj�ca pomi�dzy dwoma krajami; w kolorowej, wolnej Francji i szarej, zniewolonej Polsce, raz z ukochanymi dziadkami w Pary�u, innym razem obok zaj�tych sob� i swoimi karierami rodzic�w w Warszawie, podczas wakacyjnego pobytu w Ustce, jako ostatnia widzi �ywego Marka – szanowanego lekarza, a prywatnie alkoholika, zn�caj�cego si� nad �on�. Jakub, na kt�rym dorastanie w domu naznaczonym alkoholizmem i przemoc� odcisn�o pi�tno, zgodnie z wol� ojca studiuje medycyn�, cho� od zawsze marzy� o tym by zosta� ornitologiem. Czy niespodziewana �mier� rodzica sprawi, �e b�dzie mia� odwag� zawalczy� o swoje marzenia? Czy uda mu si� uwolni� od przesz�o�ci?

„Madmuazelka” to historia o poszukiwaniu to�samo�ci, �yciu pomi�dzy r�nymi kulturami, o traumach dzieci�stwa i tym jaki wywieraj� wp�yw na dalsze �ycie. To obraz domu naznaczonego przemoc� i chorob� alkoholow�. Cho� powie�� rozpoczyna si� od zbrodni, a wyja�nieniem kryminalnej zagadki ko�czy, w�tek ten nie dominuje, stanowi jedynie t�o dla fascynuj�cej, niespiesznej, wielow�tkowej opowie�ci o �yciu zwyczajnych ludzi, kt�rych losy prezentuje Plebanek na tle historycznych, niekiedy prze�omowych wydarze�. Je�li lubicie powie�ci obyczajowe z nut� krymina�u i znakomicie wykreowanymi bohaterami, koniecznie si�gnijcie po ten tytu�.

„�ycie to antykrymina�. Od pytania «kto zabi�» wa�niejsze bywa: «Dlaczego wcze�niej nie zrobi� tego kto� inny?».“

„Madmuazelka“ to zgrabna zabawa pokoleniami i perspektywami. Z zaskakuj�c� sprawno�ci� po��czone zostaj� losy cz�onk�w dw�ch rodzin, a cho� wmieszana we wszystko zostaje prawdopodobna zbrodnia, to najwa�niejsze jest ludzkie cierpienie. W centrum mamy alkoholizm, przemoc i traum�. Bohaterowie miotaj� si� w tym, co przemin�o i tym, co nadesz�o w konsekwencji. Swoje l�ki wpajaj� kolejnym pokoleniom, namawiaj� do milczenia, dusz� si� w �wiecie w�asnych emocji. Relacje bywaj� trudne, naznaczone niegoj�cymi si� ranami, a serca rozpadaj� si� pod naporem niewypowiedzianych s��w i ukrytych wspomnie�. Polska przenika si� z Francj�, cho� Ustka zdaje si� by� centrum wszech�wiata. Zbrodnia natomiast jednocze�nie jest ulg� i uciemi�eniem.

Gra�yna Plebanek powie�� dopracowa�a naprawd� dobrze. Przedstawi�a przekr�j historii, pog��bi�a sylwetki bohater�w, ubra�a to wszystko w �adne s�owa, a sploty wydarze� przemy�la�a w najdrobniejszych szczeg�ach. W efekcie zaanga�owa�a mnie w stworzony przez siebie �wiat, a lektura — cho� ci��y�a mi na sercu — naprawd� mi si� podoba�a. Wiem, �e to ksi��ka z tych, co mog� szybko ulecie�, a jednak nie zmniejsza to mojego uznania po ostatniej kropce.

„[...] jakim j�zykiem opisa� brak s��w?“

Nie spodziewa�am si� po tej ksi��ce a� tak �wietnej rozrywki. Nie do��, �e jest bardzo ciekawie napisana, to jeszcze okaza�a si� podr� zar�wno w czasie, jak i po r�nych miejscach na �wiecie. Jak na powie�� obyczajow� autorka porusza w niebanalny spos�b wiele trudnych temat�w i zmusza do refleksji. Chocia� momentami powie�� jest do�� bolesna i trudna, to warto da� jej szans� i przekona� si�, �e to kawa� dobrej literatury. Na pewno w najbli�szym czasie si�gn� po inne powie�ci Pani Gra�yny Plebanek!:)

Na pocz�tek nie przychodzi mi nic lepszego od podsumowania tej powie�ci stwierdzeniem: ale to by�o wy�mienite! Tak jak w przepisie, kt�ry potrzebuje dobrych sk�adnik�w, tak tutaj miks gatunk�w da� niesamowicie sp�jn� ca�o��.

Id�c dalszymi por�wnaniami na my�l przychodzi mi poj�cie powie�ci szkatu�kowej, bo „Madmuazelka” taka dla mnie jest. Podzielona na cz�ci, opowiedziana z r�nych perspektyw, przekrojona czasowo od lat 70 ubieg�ego wieku do 2016 roku. Niby odr�bnie, a co chwila mo�na odnale�� ��cz�ce je wi�zi. Historia czterech pokole� osadzona w wi�kszo�ci w Polsce i Francji.

Jej punktem wyj�cia jest �mier� doktora Marka w 1986 roku, kt�ra wydarzy�a si� w Ustce. Nikt wtedy nie zosta� oskar�ony, a powie�� kr��y wok� dw�ch stwierdze�. Po pierwsze „dlaczego wcze�niej nie zrobi� tego kto� inny?”, a po drugie „jak �atwo mo�na pomyli� sprawc�w z ofiarami?”.

Ta ksi��ka ma nieco ponad 300 stron, a jest w niej zawarta m�dro��, dobra zwyczajno��, okrutna rzeczywisto��, erotyczna sensualno��, szczypta kryminalnego suspensu i autentyczna historia ostatnich kilkudziesi�ciu lat Francji, Polski, a nawet Afryki. Niejedna d�u�sza powie�� tyle w sobie nie ma. Do tego jeszcze dochodz� wyrazi�ci bohaterowie, kt�rych profile charakteru s� pog��bione, zachowuj�c przy tym oszcz�dn� form� przekazu.

Patrz�c si� po opisie i ok�adce my�la�am, �e styl ksi��ki b�dzie bardziej poetycki, ale teraz ju� wiem, �e wcale mi nie by� tutaj potrzebny, by zrobi� wra�enie. W�a�nie ta zwyk�a-niezwyk�o�� przekazu tyle ze sob� nios�a.

Je�eli traficie na ten ciekawie brzmi�cy tytu� to uwa�am, �e nie powinni�cie by� zawiedzeni. Kryje si� tu du�o, ale bez przet�oczenia. M�drze, ale bez wybielania tego jak jest. Zastanawij�co jak ludzie mog� wp�ywa� na swoje losy.

"Madmuazelka" oczarowa�a mnie misternie utkan�, panoramiczn�, ale jednocze�nie intymn� fabu�� oraz zniuansowanymi, nieoczywistymi bohaterami. Ciekawe jest t�o powie�ci – rozpi�te od ko�ca lat 70. XX wieku do wsp�czesno�ci i od Warszawy i Ustki przez Pary� a� po Rwand�. Na przyk�adzie g��wnych bohater�w Gra�yna Plebanek w fascynuj�cy spos�b eksploruje kwestie bycia pomi�dzy – pomi�dzy Polsk� a Francj�, dzieci�stwem a doros�o�ci�, krzywd� a przebaczeniem, pami�ci� a wyparciem. W "Madmuazelce" wielka historia staje si� sceneri� dla indywidualnych los�w ludzi d�wigaj�cych ci�ar tajemnicy z przesz�o�ci.

"Madmuazelka" to powie�� szorstka i momentami bolesna, ale jednocze�nie sensualna i bliska za spraw� ludzkich do�wiadcze�. Napisana emocjami, wielow�tkowa i wielowarstwowa – taka, kt�r� mo�na si� delektowa�, kt�r� mo�na odkrywa�. To opowie�� o traumie, niezagojonych ranach i destrukcyjnym ci�arze przesz�o�ci. O mi�o�ci i zwi�zkach, dorastaniu, macierzy�stwie, kobiecej sile, poczuciu przynale�no�ci i jego braku. Czyta�am z przyjemno�ci� i polecam, warto.