Co� si� dzieje w naszym domu

Okazuje si�, �e wiek narratora powie�ci mo�e by� dla jej odbioru kluczowy... W swojej trzynastej powie�ci grozy Josh Malerman “Co� si� dzieje w naszym domu” w roli narratorki obsadzi� ma�� dziewczynk�. I jest to strza� w dziesi�tk�, bo dzi�ki jej prostemu, lekko naiwnemu spojrzeniu (a mo�e to nasze, doros�e, jest za bardzo skomplikowane?) sytuacje, kt�re z perspektywy doros�ego by�yby raczej nieprawdopodobne, wywo�uj� l�k. Bo nie boimy si� tak naprawd� potwora, demona, czy jakkolwiek nazwiemy tego z�ego ducha powie�ci, a tego, co si� z ma�� narratork� stanie, co w jej ma�ej g��wce oka�e si� wyborem w�a�ciwym. Dawno nie czu�am w czasie lektury tak wielkich emocji, tak wielkiego strachu o losy bohater�w. Bo Bela jest w takim wieku, �e cho� ju� potrafi czyta�, to ci�gle jeszcze jest s�odko niewinna, ci�gle ufna. Dlatego potw�r wychodz�cy z jej szafy, kt�ry chce si� z ni� zaprzyja�ni� wcale jej nie dziwi. To przyjaci�ka, prawda? Tyle, �e ta przyjaci�ka chce zamieszka� w jej serduszku… Intryga powie�ci jest do�� prosta, ale perspektywa dziecka sprawia, �e jest nieprzewidywalna, zaskakuj�ca. I wiarygodna, bo przecie� nie mamy w�tpliwo�ci, �e dziecko nie b�dzie poddawa�o w w�tpliwo�� istnienia potwora! J�zyk powie�ci jest odpowiednio dopasowany, tu wszystko do siebie pasuje, a czytelnik nie ma wra�enia sztuczno�ci - wypada ca�kowicie naturalnie, co my�l�, �e dowodzi swobody w warsztacie literackim autora. Kreacje postaci s� prowadzone mistrzowsko, a tym, co sprawia, �e lektura jest g��bsza, jest to, co kryje si� pod intryg� - dramat rodziny, kt�ra albo przechodzi kryzys, albo w og�le si� rozpada. S� i zagadnienia uniwersalne jak poczucie l�ku czy pytania o to, czy ka�dy w samym sobie ma takie ciemne szafy, w kt�rych mieszkaj� potwory… I co si� stanie, je�li si� je wypu�ci? �wietna powie��, nieoczywista w tym l�ku, jak budzi, solidnie zmuszaj�ca do my�lenia. Bardzo mi si� podoba�a, dawno nie czyta�am tak przejmuj�cej powie�ci grozy!

Horror to co�, co bardzo lubi�, a co rzadko spotykam w formie ksi��ki. Najcz�ciej to jednak filmy, a i tu ci�ko trafi� na dobr� pozycj�. Tym razem mog�am skorzysta� z w�asnej wyobra�ni i zatopi� si� w �wiat ma�ej Beli. Fabu�a przypomina�a mi film „Mama” z elementami „Obecno�ci”, jednak opowiedziana oczami dziecka. I w�a�nie to wyg�adzi�o kraw�dzie ca�ej historii, trac�c przy tym na swojej straszno�ci. Momentami by�o nudnawo, a za chwil� sporo si� dzia�o. Spos�b, w jaki jest napisana ta ksi��ka, sprawia, �e czyta si� j� b�yskawicznie. Lubi� takie ksi��ki, bo mo�na nie dzieli� lektury na kilka dni, a pozna� j� w ca�o�ci w jeden dzie�. Je�li chodzi o to, co dzia�o si� w ksi��ce, to czasem mia�am wra�enie, �e Bela jest bardziej rozs�dna ni� doro�li, ale zako�czenie u�wiadomi�o mi, �e by�a tylko dzieckiem. A dzieci maj� zupe�nie inne postrzeganie �wiata ni� doro�li, bo robi� to przez pryzmat niewinno�ci. Fajnie by�o zag��bi� si� w horror zatopiony na stronach ksi��ki. Ch�tnie si�gn� po kolejne.

Jako dziecko mia�am wybuja�� wyobra�ni� i niejednokrotnie wpatrywa�am si� w ciemno�� pokoju, obawiaj�c si�, �e w mroku mo�e si� co� czai�. Prawdopodobnie nic tam nie by�o. Inaczej jednak dzieje si� w ksi��ce "Co� si� dzieje w naszym domu", gdzie dzieci�ce l�ki o�mioletniej Belli staj� si� przera�aj�c� rzeczywisto�ci�.

Narracja prowadzona z perspektywy dziecka to zabieg, kt�ry w literaturze grozy pozwala osi�gn�� wyj�tkowy efekt. Bella, g��wna bohaterka powie�ci, postrzega rzeczywisto�� z dzieci�c� szczero�ci� i wra�liwo�ci�. Jej spos�b my�lenia, prosty a zarazem przenikliwy, sprawia, �e historia nabiera wiarygodno�ci.

Podczas lektury towarzyszymy Belli w jej codziennych rytua�ach, obserwujemy jej relacje z Mamusi�, Tatu�kiem i ukochan� babci� Ruth. Jednocze�nie stajemy si� �wiadkami jej przera�aj�cych spotka� z Drug� Mamusi� – z�owrog� istot� zamieszkuj�c� szaf� w pokoju dziewczynki. Ten kontrast mi�dzy zwyczajno�ci� �ycia rodzinnego a narastaj�cym horrorem buduje napi�cie, kt�re z ka�d� stron� staje si� coraz bardziej niezno�ne.

Rodzina Belli, pozornie zwyczajna, skrywa g��bokie p�kni�cia. Mamusia i Tatusiek to ma��e�stwo st�paj�ce po kruchym lodzie niewierno�ci i niespe�nionych pragnie�. Szczeg�lnie posta� matki, rozdartej mi�dzy macierzy�stwem a t�sknot� za wolno�ci�, nadaje opowie�ci dodatkowy wymiar. Czy to w�a�nie z tych niewypowiedzianych �al�w i t�umionych emocji narodzi�a si� Druga Mamusia? Czy to ona jest cieniem prawdziwej matki, jej mrocznym odbiciem, czy mo�e czym� znacznie bardziej z�owieszczym?

Si�a tej powie�ci le�y w umiej�tnym dozowaniu strachu. Malerman nie epatuje przemoc� czy drastycznymi scenami – zamiast tego koncentruje si� na budowaniu atmosfery nieustannego zagro�enia. To, co niewidziane i jedynie sugerowane, okazuje si� znacznie bardziej przera�aj�ce ni� najbardziej krwawe opisy.

Zako�czenie zaskakuje i pozostawia niedosyt. Z pocz�tku nie przypad�o mi ono do gustu, lecz z czasem, gdy emocje opad�y zacz�am docenia� pomys� i kunszt autora. Niejednoznaczno�� fina�u sprawia, �e historia Belli nie ko�czy si� wraz z ostatni� stron� – lecz zagnie�d�a si� w umy�le czytelnika jak owa Druga Mamusia w szafie dziewczynki, prosz�c o wpuszczenie jej g��biej w nasze serca.

"Co� si� dzieje w naszym domu" to horror, kt�ry nale�y czyta� przy zapalonym �wietle, z dala od wszelakich szaf!