Pozytywizm lektury

Pozytywizm. Lektury to miejsce, w kt�rym zamie�cili�my zar�wno lektury szkolne z okresu pozytywizmu, jak i ich opracowania.

Pozytywizm to nurt w filozofii i literaturze zapocz�tkowany przez Augusta Comte, uznawanego r�wnie� za ojca socjologii. Comte za najbardziej istotne uwa�a� to, co podlega racjonalnemu poznaniu. Uczeni wi�c powinni skupi� si� na szukaniu odpowiedzi nie na pytanie "dlaczego", lecz raczej "jak". Sta�o to w jawnej opozycji do filozofii romantyzmu, w kt�rej prym wiod�y zagadnienia mistyczne, uczucia, rzeczy, kt�rych istnienia nie mo�na zweryfikowa� naukowo, jak B�g czy ludzka dusza.

W literaturze polskiej pozytywizm przypada na okres od upadku powstania styczniowego do lat 90. XIX wieku. Kl�ska styczniowej rewolucji po�o�y�a ostateczny kres nadziei na odzyskanie niepodleg�o�ci dzi�ki zbrojnemu oporowi wobec zaborc�w.

Oczywi�cie nie zabi�o to romantycznych, wznios�ych uczu� wielu polskich patriot�w. Na dworach i w wielu domach mieszcza�skich nadal wspominano Ko�ciuszk�, ksi�cia J�zefa, nadal recytowano "Redut� Ordona" i grywano mazurki Chopina. Pisarze tacy, jak Boles�aw Prus czy Eliza Orzeszkowa starali si� u�wiadomi� jednak czytelnikom, �e to�samo�� narodow� zachowa� mo�na tylko dzi�ki post�powi, warto�ci ekonomicznej rodzimej gospodarki, dzi�ki pracy u podstaw (np. szerzeniu o�wiaty i poczucia przynale�no�ci narodowej w�r�d ch�op�w).

W kanonie lektur szkolnych znalaz�o si� sporo pozytywistycznej literatury, tak polskiej, jak i zagranicznej. Mamy wi�c "Lalk�" Boles�awa Prusa, mamy "Gloria victis" Elizy Orzeszkowej. S� powie�ci Henryka Sienkiewicza (w tym "Potop"). Przedstawicielem europejskiego realizmu jest tutaj Fiodor Dostojewski ("Zbrodnia i kara"). W okresie pozytywizmu tworzyli rzecz jasna tak�e poeci. Nale�a� do nich m.in. Adam Asnyk, lecz, prawd� m�wi�c, w tw�rczo�ci jego wi�cej by�o romantycznych wzlot�w ni� realizacji pozytywistycznych idea��w.