Ta ksi��ka to zapis prac zwi�zanych z dwoma projektami tzw. historii m�wionej: „�wiadek �ydowskiego stulecia” realizowanego dla Fundacji Centropa i „Zapisywanie �wiata �ydowskiego w Polsce” dla Stowarzyszenia �ydowski Instytut Historyczny w Polsce. Z powsta�ego w ich ramach wielkiego archiwum rozm�w Autorka wybiera tytu�owe 12 opowie�ci polskich �yd�w urodzonych w latach 1909 – 1926. Opieraj�c si� na wspomnieniach (jak�e cz�sto sprzecznych i fragmentarycznych), pieczo�owicie odtwarza codzienne �ycie przedwojennej spo�eczno�ci �ydowskiej w Polsce. Razem z bohaterami przywo�ujemy z ich pami�ci klimat �ydowskich miasteczek, domowe rytua�y, zapomniane zwyczaje a nawet przepisy na �wi�teczne potrawy.
Bohaterowie pochodz� z r�nych �rodowisk, klas i cz�ci Polski. Z rodzin ca�kowicie zasymilowanych jak i ortodoksyjnych, bogatych i biednych, m�wi�cych w jidysz i/lub po polsku. Ich nazwiska nie s� znane, ale przywo�ywane przez nich historie uk�adaj� si� w fascynuj�cy obraz wielorakiej obecno�ci �yd�w w Polsce. Opowie�ci skupiaj� si� g��wnie na okresie przedwojennym, najtrudniejszym do odtworzenia, cho� nie pomijaj� czas�w wojny i p�niejszych. Hanka Grupi�ska ma szacunek dla j�zyka, pozwala bohaterom wypowiedzie� si� do ko�ca, nie poprawia, oddaj�c tym samym rytm intymnej rozmowy. Czasami, gdy s��w brakuje, jak we fragmentach o Zag�adzie, staje si� delikatn� akuszerk� wyzna�, wiedz�c� dok�adnie, gdzie postawi� kropk�, za kt�r� jest ju� tylko milczenie.
