Mykwa

Je�li kto� interesuj� si� tematyk� �ydowsk� i Holokaustem, a przy okazji lubi ksi��ki poch�aniaj�ce bez reszty, to powinien si�gn�� po t� ksi��k�. Bardzo poruszaj�ce historia, kt�ra pokazuje, �e do�wiadczenie Zag�ady przechodzi r�wnie� na kolejne pokolenia i �wiat wci�� nie potrafi do ko�ca sobie z nim poradzi�.

Jest to moja pierwsza ksi��ka tej autorski i ju� teraz mog� powiedzie�, �e z ch�ci� si�gn� po kolejne pozycje. Ci�ka, trudna, lecz bardzo potrzebna lektura. Przeczytana niemal jednym tchem pomimo pot�nego �adunku emocjonalnego. Polecam ka�demu, kto szuka w literaturze wielkich emocji i refleksji nad rzeczywisto�ci�.

Pierwsze wydanie „Mykwy” Zyty Rudzkiej ukaza�o si� w roku 1999 i ma dok�adnie tyle lat, ile �yje moja c�rka :) Cieszy mnie fakt, �e po dw�ch dekadach Wydawnictwo W.A.B. zdecydowa�o si� na wznowienie, i �e teraz, w wieku dok�adnie takim, jakim s� bohaterki tej historii, mog� si� z ni� na spokojnie zapozna�, chocia� momentami frazy s� gorzkie jak pigu�ki. Rudzka umie celowa� w s�owa.

„Matka grz�nie w czwartej dekadzie swojego �ycia. �liskie jaszczurze szepty dochodz�ce z krzak�w s� jedynymi g�osami m�skimi, kt�re s�yszy tego lata”.

Chcia�abym napisa�, �e to powie�� o kobietach, ale to nie do ko�ca prawda. To historia zagrabionej to�samo�ci i pr�by odzyskania pami�ci po wymordowanych pokoleniach. W zachowaniach syna matka dopatruje si� �lad�w ojca. C�rka pr�buje dostrzec rodzicielk� bez „serdecznej �lepoty”, gdzie� w tym wszystkim jest jeszcze �ywa pami�� babki. Ka�da z nich pr�buje uporz�dkowa� chaos, kt�ry panoszy si� w ich g�owach. Postrz�piona p�aszczyzna wsp�lnego jestestwa straszy wyrwami, jak zbombardowane zgliszcza domu bez okien. Min� lata, a i tak nie da si� wyg�adzi� wszystkich ubytk�w, cho�by przykrywa�o si� je w�asnym cia�em gdzie� na runie biela�skiego lasku.

„Dopiero w nocy, kiedy ju� nic nie mo�e wymaca� oczami, wtedy wyczuwa ten zapach. Wsp�lny, jej i matki. Odnajdywany w zag��bieniach d�oni, w fili�ankach, rozmowach, spacerach...”

Powr�t do dawnej Zyty Rudzkiej daje mo�liwo�� wgl�du w posiadany warsztat, kt�ry moim zdaniem jest coraz lepszy, co potwierdza �wie�o zdobyta Nagroda Literacka Nike 2023 za powie�� „Ten si� �mieje, kto ma z�by”. Nie ma przypadk�w :)

IG @angelkubrick

“Mykwa” to wznowienie powie�ci, kt�r� autorka wyda�a w 1999 roku. Opowiada o trzech pokoleniach kobiet, kt�re mierz� si� z traum� swoich przodk�w. Wojenne wydarzenia destrukcyjnie wp�yn�y na ocala�ych, a owa destrukcja przenosi si� z pokolenia na pokolenie sprawiaj�c, �e ich �ycia ju� na zawsze zostaj� naznaczone tym, czego do�wiadczyli ci, kt�rych ju� nie ma.

Zyta Rudzka kre�li obraz ludzi, kt�rych pochodzenie skre�lono, poni�ono, zmieszano z b�otem. W realistyczny spos�b pokazuje niszcz�cy wp�yw antysemityzmu i wojny na losy kolejnych pokole�. To one otrzymuj� w niechcianym darze od matek, babek, ojc�w i dziadk�w cierpienie i traumy. To jak nietrafiony prezent z okazji narodzin. Brak u�miechu na twarzach, niezrozumienie, szykany, k��liwe komentarze, antysemickie zaczepki, konflikty. Kto marzy o takich podarunkach?

Z tw�rczo�ci� autorki po raz pierwszy spotka�am si� przy okazji rewelacyjnej ksi��ki “Ten si� �mieje, kto ma z�by” i zakocha�am si�. Zakocha�am si� w sposobie, w jakim Rudzka potrafi wykreowa� literack� przestrze�. A robi to w spos�b szczery, bezkompromisowy, dotyka temat�w trudnych, cz�sto za�niedzia�ych, zepchni�tych do k�ta. I musicie wiedzie�, �e robi to, w przeciwie�stwie do poruszanych temat�w w spos�b lekki, swobodny, bawi si� s�owami, zdaniami, ka�d� kropk� i przecinkiem.

Mimo, �e “Mykwy” nie zalicz� do grona moich ulubionych ksi��ek, to jestem pewna, �e trudno b�dzie o niej zapomnie�, bo jest wyj�tkowa i w nieszablonowy spos�b ukazuje problemy, kt�re po dzi� s� przekazywane kolejnym pokoleniom jakby by�y wpisane w genetyk�.