Sansara

Ta historia pachnie kadzid�em, urzeka krajobrazami, zaskakuje historyzmem regionu. Jest jak podr� w nieznane, z kt�rej nie chce si� wraca�. Tak o Indiach opowiada� potrafi Patrick Deville w pasjonuj�cej powie�ci non-fiction pt. „Sansara”, kt�ra ukaza�a si� nak�adem Oficyny Literackiej Noir sur Blanc, dzi�ki przek�adowi Jana Marii K�oczowskiego.

Autor a zarazem narrator tej historii przemierza Indie �ladami dw�ch historycznych bohater�w tego obszaru: Mohandasa (Mahatmy) Gandhiego i Panduranga Khankhoje. Obaj przez ca�e �ycie dzia�ali na rzecz niepodleg�o�ci swej ojczyzny, cho� ka�dy z nich realizowa� sw�j patriotyczny czyn innymi sposobami. Pierwszego z nich zna ca�y �wiat, o drugim s�yszeli nieliczni. Deville ��czy w swej narracji te dwa �yciorysy, odtwarzaj�c koleje �ycia obu m�czyzn i ich pokr�tn� drog� do dzia�ania na rzecz wolnych Indii.

Z wielkim skupieniem i zaanga�owaniem �ledzi�am kolejne punkty na podr�niczej mapie autora, dzi�ki kt�rym ko�o tytu�owej sansary zosta�o wprawione w ruch, nadaj�c tempa cyklowi narodzin, �mierci i odrodzenia bohater�w. Co wi�cej, opowie�� ta prowadz�c czytelnik�w przez stulecia historii spo�eczno-politycznej Indii, kolonialnej zale�no�ci i zbrojnych lub pacyfistycznych pr�b odzyskania przez t� „per�� w brytyjskiej koronie” niepodleg�o�ci rozrasta si� na Naszych oczach do uniwersalnej opowie�ci o potrzebie wolno�ci i niezale�no�ci, kt�ra tkwi w ka�dym cz�owieku.

Reporterski zmys� Deville’a w po��czeniu z pragnieniem odkrywania �wiata i zdobywania wiedzy o tym, co minione sprawi�y, �e „Sansara” to kr�tka, cho� po brzegi wype�niona tre�ci� powie�� drogi, wiod�ca przez indyjskie miasta i miasteczka dawniej i dzi�, urzekaj�ca i pobudzaj�ca do refleksji nad religijno�ci�, kultur� i moralno�ci� mieszka�c�w Indii, tych poznanych w tej opowie�ci i tych, kt�rzy od stuleci zasiedlaj� jedno z najbardziej zaludnionych pa�stw �wiata.

Je�li chcecie wybra� si� w niespieszn�, niemal kontemplacyjn�, literack� podr� do Indii, to koniecznie we�cie do r�ki „Sansar�” i dajcie si� oczarowa� magii tego miejsca, tych ludzi i tej burzliwej historii.

Ta historia jest, jak sansara – wielkie ko�o �ycia, tytu� niezwykle adekwatny do tre�ci. Sansara to opowie��, kt�ra wymyka si� jednoznacznym klasyfikacjom. Jest to jednocze�nie dziennik podr�nika, esej filozoficzny, fresk historyczny, opowie�c o historii sztuki i biografia. Przede wszystkim jednak to wyj�tkowa intelektualna przygoda, w kt�rej Deville zn�w pokazuje, jak g��boko potrafi zanurzy� si� w kultur� i ducha odwiedzanych miejsc. Ka�da z jego ksi��ek to opowie��, w kt�rej autor staje si� jedno�ci� z opisywanym krajem i lud�mi.

Mamy rok 2019. Deville przybywa do Indii w wyj�tkowym momencie. Ma to miejsce tu� przed globalnym lockdownem, kt�ry mia� zmieni� bieg wsp�czesnych dziej�w. Ten moment zawieszenia– mi�dzy �wiatem, jaki znali�my, a tym, kt�ry dopiero mia� si� wy�oni�, okazuje si� doskona�ym t�em dla refleksji nad sansar�, ide� wiecznego powrotu, reinkarnacji, cykliczno�ci istnienia. To nie przypadek, �e autor wybra� w�a�nie Indie. Duchowo�� i historia tego kraju doskonale wsp�graj� z tak� filozofi�.

Ale Deville nie ogranicza si� do �ledzenia czy rozmy�la�. Jego pisarstwo to nie medytacja na wzg�rzu, ale raczej swoisty maraton, intelektualny i emocjonalny. Podr�uj�c przez Indie, autor tropi �lady dw�ch wielkich postaci: Mahatmy Gandhiego i Panduranga Khankhoje. To w�a�nie ich losy – pozornie odleg�e, a jednak splecione – tworz� o� narracyjn� ksi��ki.

Cho� historia Gandhiego jest powszechnie znana, Deville pokazuje j� z nowej perspektywy, takiej bardziej ludzkiej. Warto j� pozna�.

Drug�, znacznie mniej znan�, postaci� jest Pandurang Khankhoje, indyjski rewolucjonista, naukowiec, podr�nik, kt�rego �yciorys jest jak gotowy scenariusz filmowy. Nie ukrywam, musia�am poszuka� o nim informacji w sieci. Deville rekonstruuje jego losy ukazuj�c go jako posta� barwn�, wielowymiarow�, a jednocze�nie w pewnym sensie tragiczn�. Jego zwi�zki z Diego River� i Frid� Kahlo, pobyt w Meksyku, badania naukowe – wszystko to staje si� pretekstem do szerszej refleksji o to�samo�ci i losie cz�owieka ogarni�tego wirem historii.

Autor lawiruje mi�dzy przesz�o�ci�, a tera�niejszo�ci�, przeplata fakty historyczne z osobistymi obserwacjami, cytatami literackimi, odniesieniami filozoficznymi. To proza wymagaj�ca, ale niezwykle satysfakcjonuj�ca – jak rozmowa z m�drym podr�nikiem, kt�ry widzia� wi�cej ni� inni i potrafi to przekaza� z pasj�.

Co wa�ne, Sansara to tak�e opowie�� o wsp�czesnych Indiach, kraju kt�ry jest z jednej strony wspania�y a z drugiej wr�cz tragiczny, dziwny.

Sansara to ksi��ka, kt�ra, zgodnie z jej tytu�em, nie oferuje prostych zako�cze�. Nie jest klasyczn� powie�ci� ani typowym reporta�em. To raczej medytacja nad przemijaniem i trwaniem, nad histori� i wsp�czesno�ci�, nad cz�owiekiem jako istot� uwik�an� w wieczne ko�o �ycia.

Patrick Deville stworzy� dzie�o bogate, g��bokie, pe�ne odniesie� i znacze�. To ksi��ka dla tych, kt�rzy ceni� literatur� podr�nicz� z ambicjami filozoficznymi, dla pasjonat�w historii, dla tych, kt�rzy w�druj� nie tylko palcem po mapie, ale i w g��b siebie.

Sansara to nie tylko opowie�� o Indiach. To opowie�� o nas, o ludziach szukaj�cych sensu w �wiecie, kt�ry nieustannie si� zmienia, ale te� nieustannie si� powtarza. Polecam. B�dziecie usatysfakcjonowani i zaskoczeni.