Zemsta rodziny Omlet�w

Zauwa�y�am trend zwi�zany z tym, �e obecnie autorzy coraz cz�ciej wracaj� w fabu�ach swoich wyda� do lat 80-tych, czy te� 90-tych. Dla os�b, kt�re �y�y ju� w tamtym czasie na pewno jest to powr�t do przesz�o�ci. O tym, czy jest on przyjemny i udany we w�asnym zakresie musi zdecydowa� ka�dy z odbiorc�w. Niemniej, ,,Zemsta rodziny Omlet�w" Jakuba Kalety jest wydaniem, w kt�rym fabularnie mo�na cofn�� si� do czas�w drugiej po�owy lat 90-tych, kt�re mia�y miejsce wcale nie a� tak dawno temu.

G��wnymi bohaterami tego wydania zosta�y dwie rodziny - Omlet�w oraz Czujk�w. Problem polega� na tym, �e Mi�oszek Omlet zosta� poturbowany przez Patryka Czujk�. Ojciec poszkodowanego postanowi� nie zastawia� sprawy przypadkowi i uda� si� z interwencj� do rodziny sprawcy. Na miejscu razem z synem stali si� �wiadkami tak niecodziennej sceny, �e tata Mi�oszka to w�a�nie jego postanowi� wytypowa� na sprawc�, a nie poszkodowanego. Jak szybko zacz�� �a�owa� tej podj�tej pod wp�ywem chwili decyzji?

,,Zemsta rodziny Omlet�w" autorstwa Jakuab Kalety jest �redniej obj�to�ci lektur�. Nie brakuje w niej humoru, jednak jest on podany w spos�b niezwykle absurdalny oraz ironiczny. Nale�y wzi�� pod uwag� to, �e niekt�re opisane w tym wydaniu sytuacje mia�y miejsce naprawd�. Lektura polskiego tw�rcy przenosi odbiorc� o oko�o 25 lat wstecz, kiedy �wiat wygl�da� na pewno zupe�nie inaczej ni� obecnie. ,,Zemsta rodziny Omlet�w" to pozycja, z kt�r� mo�na si� zapozna� ca�kiem sprawnie.

Jaki� czas temu zapowiada�am recenzj� tej ksi��ki, przedstawiaj�c jej opis wydawniczy. I teraz mam nie lada zagwostk�, jak z tego wybrn��. Ot� opis ten sugerowa�, �e jest to ksi��ka o tre�ci niemal familijnej, ot co� pokroju "Miko�ajka", okraszona do tego obrazami z naszej postkomunistycznej rzeczywisto�ci lat 90tych. No i niespodzianka. O ile rzeczywi�cie znajdziecie tu wiele smaczk�w dotycz�cych siermi�nego kapitalizmu tamtych lat, o tyle ksi��ka nie ma w sobie nic z ugrzecznionych ksi��ek dla dzieci i m�odzie�y.

Ca�a awantura zaczyna si� od - m�wi�c og�lnie - mordobicia, jakiemu w obecno�ci koleg�w zosta� poddany Mi�osz Omlet. Ch�opak samym wygl�dem podpada pod typowego koz�a ofiarnego, a� prosz�cego si� o problemy. Patryk Czujka stoi po drugiej stronie barykady, to ch�opak b�d�cy typowym �obuziakiem, wychowanym przez cwaniakiwatego ojczulka kr�c�cego interesy na towarach z by�ego NRFu. Obity Mi�oszek informuje o sprawie swojego ojca, kt�ry zamierza ��da� od oprawcy i jego rodziny stosownego zado��uczynienia. Ale rodzina Czujk�w jest nie w ciemi� bita i nie z takimi wierzycielami daje sobie rad�, odgrywaj�c przed nimi rodzin� patologiczn�. Tym razem jednak ich podst�p zostaje odkryty i rodziny uderzaj� na wojn�.

Przez ca�� ksi��k� przewijaj� si� obrazy typowe dla lat 90tych. Pierwsze komputery i konsole z czarnorynkowymi grami na "kasetkach", fascynacje ameryka�skimi tasiemcami spod znaku MacGyvera i Chucka Norrisa, uwielbienie dla przydomowych wypo�yczalni video z nielegalnymi filmami "przyrodniczymi" dla doros�ych, oraz ubrania w stylu b�yszcz�cy ortalionowy dres marki "Andidas" ze s�ynnego Stadionu, po��czony ze z�otym �a�cuchem na szyi. Wszystko to, mimo �e mocno przerysowane i przedstawione w satyrycznej formie wzbudza u�miech i cie� sentymentu, zw�aszcza u os�b, kt�re tamte lata pami�taj�.

Jednak ksi��ka ta, mimo ciekawej formy nie we wszystkim mo�e si� podoba�. Jak dla mnie pewne opisy patologicznych zachowa�, przemocy i wyuzdania nie wzbudza�y u�miechu a raczej niesmak. Czasem mia�am te� wra�enie, �e te przerysowania nieco wymykaj� si� autorowi spod kontroli, a ilo�� informacji do�� lu�no z ksi��k� zwi�zanych powoduje zam�t, powoduj�cy brak zrozumienia o czym w�a�ciwie si� czyta.

Ksi��ka za na pewno spodoba si� tym, co lubi� satyr� i tym co ch�tnie wr�c� do czas�w gdy nasza nowa rzeczywisto�� dopiero powstawa�a.

Lata dziewi��dziesi�te ubieg�ego stulecia. Zapewne ka�dy z Was ma pewne przemy�lenia na pocz�tek czego� nowego, kt�re spad�o na nas po wielu wa�nych wydarzeniach historycznych. Wreszcie nasz "bratni nar�d" zacz�� opuszcza� Polsk�, zacz�a si� transformacja ustrojowa (a mo�e ju� trwa�a?). Pozbyli�my si� "ruskich" - da�o si� s�ysze� z wielu dom�w. Co jeszcze zapami�tali�my z tamtego okresu? Pewnie to zale�y od wieku. Ja ko�czy�em podstaw�wk� i powoli wkracza�em w doros�e �ycie.

Pierwsze magnetowidy i kasety VHS, Stadion i jeden z najwi�kszych bazar�w Europy, gdzie, podobno, mo�na by�o kupi� wszystko. Po pirackie p�yty CD z muzyk�, poprzez filmy, szczeg�lnie te dla doros�ych, a ko�cz�c na nielegalnych dokumentach czy nawet broni. Pami�tam jeszcze, �e obok na bocznym boisku gra�em w pi�k� no�n�, rywalizuj�c w B-klasie.

Dlaczego przysz�o mi na wspominki? Zaintrygowa�a mnie pewna powie��, jej tytu�, a przede wszystkim opis na ostatniej stronie ok�adki:

...Zawi��cie spodnie z lampasami, przyciszcie "Disco Relax" i naszykujcie misk� chrupek Star Foods. Ruszamy w podr� do drugiej po�owy lat 90., w samo serce wielkomiejskiej, betonowej d�ungli, gdzie ulic� rz�dzi prawo pi�ci, a w domach - prawo pasa lub kabla od prodi�a.

W�a�nie ten fragment zach�ci� mnie, bym przeczyta�, a jak�e!, kolejny debiut literacki. Tym razem zaczyta�em si� w powie�ci obyczajowej, kt�ra okaza�a si� w 100% powie�ci� satyryczn�. Autorem niniejszej jest Jakub Kaleta, �odzianin z urodzenia i zamieszkania, by� dziennikarz w ��dzkich stacjach radiowych. Sw� powie�� pisa�... kilkana�cie lat, pie�ci� j�, dopracowywa�, szlifowa�, a� na rynku pojawi�a si� Zemsta rodziny Omlet�w.

Ruszajmy wi�c w podr� poPRLowski i zobaczymy, jak funkcjonowali�my pod koniec ubieg�ego stulecia!

G��wnym bohaterem ksi��ki jest czwartoklasista Mi�osz Omlet. Wszystko zaczyna si� w chwili, gdy podczas lekcji wychowania fizycznego, kilku m�odych uczni�w 4B zwyczajnie wszcz�o awantur� mi�dzy sob�. Jak to w klasie, wiadomo, a jeszcze na lekcjach w-fu! Oczywi�cie posz�o o to, �e Mi�oszek, kt�ry mia� spore problemy z nadwag�, zapomnia� zabra� stosownego ubrania na ostatni� lekcj�, jako by� wspomniany w-f. Jak si� dowiadujemy, celowo, bo dzi�ki temu zaplanowa� spo�ycie kt�rej� to ju� porcji trzeciego, b�d� czwartego �niadania. Mia� pecha, bo powtarzaj�c pilnie j�zyk niemiecki, usia� ko�o niego klasowy zawadiaka, Patryk Czujka, kt�ry nie m�g� �wiczy� z innych, bardzo wa�nych powod�w. Dzie� wcze�niej by�a wywiad�wka, kt�ra sko�czy�a si�, i tu cytuj� - "powierzchownymi obra�eniami". K��tni� m�odzie�y przerwa� nauczyciel, kt�ry ostrym poci�gni�ciem za ucho Patryka, doprowadzi� do tego, �e lekcja do ko�ca przebiega�a ju� bez zak��ce�.

Jak si� pewnie domy�lacie, to nie by� koniec. Patryczek nie znosi� upokarzania, wi�c po lekcjach swoje niezadowolenie znalaz�o upust na Omlecie. Pobity, z ranami nosa i innych miejsc, ch�opak dotar� do domu. Gdy to zobaczy� ojciec Mi�osza, postanowi� sam wymierzy� sprawiedliwo��. Jak si� to sko�czy�o, musicie sami przeczyta�.

Ja ubawi�em si� niesamowicie, cho� autor bardzo mocno stara� si� przejaskrawi� tamte czasy. Uda�o mu si� to znakomicie, ale sami zobaczycie, �e wszystko, co opisa�, mia�o miejsce w wielu miejscach na blokowiskach. Salwy �miechu musia�em skrz�tnie ukrywa� pod maseczk�, by nie przeszkadza� innym podr�nym w komunikacji miejskiej.

Je�eli traficie gdzie� na opis tej ksi��ki i przeczytacie w pierwszym zdaniu: „10-letni Mi�oszek Omlet podczas drogi powrotnej ze szko�y zostaje poturbowany przez swojego rozwydrzonego r�wie�nika, Patryka Czujk�.” to niech was to nie zwiedzie, �e jest to ksi��ka dla dzieci, bo jest to zdecydowanie ksi��ka dla doros�ych.

J�zyk, kt�rym operuje autor te� mimo swojego humorystycznego wyd�wi�ku kieruj� si� w bardziej wyszukan� stron� i zdarza si�, by zrozumie� jaki� �art, dobrze mie� poj�cie o realiach, kt�re panowa�y w latach 90 ubieg�ego wieku w naszym kraju. My�la�am, �e dobrze si� orientuj� w tamtym okresie i po cz�ci tak by�o, ale autor tak mocno wchodzi w popkultur� tamtych czas�w, �e miejscami s�ysza�am o czym� pierwszy raz, ale co si� dziwi� jak ja to rocznik 94.

Dostajemy tu histori� mo�na powiedzie� jednej nocy, podczas kt�rej dwie rodziny Omlet�w i Czujk�w „walcz�” ze sob� o swoje racje, w tym kto kogo oszuka� i czyj honor b�dzie na wierzchu. W mi�dzyczasie otrzymujemy te� wstawki z innych miejsc, kt�re dope�niaj� nam histori� tej nocy. Wspomnia�am ju�, �e humor autora nie jest taki prosty i jest r�wnie� podszyty ironi�, wi�c nie wiem czy spodoba si� ka�demu odbiorcy.

By�y momenty, w kt�rych si� u�mia�am. Opisy szko�y, a ju� szczeg�lnie szkolnej szatni by�y dla mnie takim �ywym wspomnieniem, �e nie wiem czy to dobrze �wiadczy o mojej szkole. 😂 Natomiast s� sprawy, z kt�rych przynajmiej dla mnie nie mog�am si� �mia� nawet, gdy napisane s� w humorystyczny i sarkastyczny spos�b. Jak jeszcze opis picia i zachowa� patologicznej rodziny by�y dla mnie do przej�cia, tak robienie sobie �art�w z przemocy, kt�rej si� dopuszcza ojciec Patryka nie le�a�o mi kompletnie. Wiem, �e to taka koncepcja ksi��ki, ale dla mnie na nie. 😒

Je�eli lubicie specyficzny i nieoczywisty humor, i macie ochot� przenie�� si� w czasie do lat 90 to ta ksi��ka jest dla was. U mnie pozostawi�a do�� mieszane uczucia, wi�c zostawi� j� z ocen� 5/10.

Lata 90. wspominam najpi�kniej. Zw�aszcza ich drug� po�ow�, bo przysz�o mi urodzi� si� w�a�nie pod koniec roku 1990. Co to by�y za czasy! Umorusane dzieci bawi�ce si� pod blokiem, czipsy maczugi, gumy z obrazkiem, pa�eczki lodowe, sprzedawanie swoich kolorowanek pod sklepem i s�ynny okrzyk spod okna „maaaamoooo�rzu� pi��z�oootyyyych!” Tyle wolno�ci, co w latach 90. nie zazna�am ju� nigdy wi�cej.

Podobnie jak g��wny bohater ksi��ki Zemsta rodziny Omlet�w autorstwa Jakuba Kalety,�Mi�oszek�– wychowa�am si� w bloku. Wiem, co to znaczy, kiedy s�siad zadziera z s�siadem. �eby by�o jasne, nie wiem tego z autopsji, ale z wieloletnich obserwacji. Wielokrotnie jako dziecko widzia�am lec�ce z czwartego pi�tra telewizory, czy skacz�c� sobie do oczu osiedlow� �mietank� towarzysk�. I powiem Wam jedno – ta ksi��ka to kwintesencja lat 90.

Mi�oszek�wdaje si� w b�jk� ze swoim koleg�. Kiedy okazuje si�, �e rodzina jego rywala wcale nie jest taka, na jak� si� kreuje, ojciec bohatera postanawia si� zem�ci�. W tym celu stosuje sztuczki, kt�re maj� zdemaskowa� oprawc�w raz na zawsze.

Na pocz�tku czytelnikowi mo�e by� trudno „wkr�ci� si�” w styl autora. Narracja narzuca swoje tempo, kt�re do najwolniejszych nie nale�y. Trzeba da� sobie chwil� na wczucie si� w jej klimat. J�zyk, jakim pos�uguje si� autor, jest kwiecisty i wyczerpuj�cy. Kaleta daje do�� d�ugie dygresje, cz�sto odchodzi od g��wnego w�tku i brnie w inny temat. Ale w�a�nie o to w tej ksi��ce chodzi. Tu nie liczy si� tylko jej zako�czenie, a przyjemno�� czytania. T� ksi��k� poch�ania si� dla wspomnie� lat 90., dla szkolnych i osiedlowych historii, dla tych wszystkich kreatywnych pomys��w, kt�re tylko czeka�y na realizacj�, dla tych ludzkich improwizacji – bo takie to by�y czasy.

Ta historia jest pe�na humoru, zabawnych zwrot�w akcji oraz fan�w Disco Polo. Poczuj klimat tego osiedlowego thrillera, a oczami wyobra�ni zobaczysz siebie w odblaskowym ortalionowym dresie.

Serdecznie polecam!

[Adres usuni�ty]