Klatka. Reykjavik Noir. Tom 3

Na zako�czenie trylogii "Reykjavik noir" Lilji Sigurdard�ttir czeka�am d�ugie miesi�ce, poniewa� poprzednie cz�ci wbi�y mnie w ziemie, zostawiaj�c mnie w niesamowitym szoku. Wi�c gdy dosta�am "Klatk�" musia�am jej da� pierwsze�stwo. Czy zako�czenie historii Sonji i Agli spodoba�o mi si�? .

W tej cz�ci g��wna bohaterka Sonja, kt�rej historie �ledzi�am z zapartym tchem, schodzi na drugi plan, chocia� to jej walke o wolno�� czytali�my w poprzednich tomach. Za to na pierwszy ogie� tutaj wychodzi Agla, kt�ra mimo mojej znikomej sympatii do jej postaci, dobrze poradzi�a sobie z ud�wigni�ciem ca�ej fabu�y tej ksi��ki. Ale czy by�a ona ju� tak pasjonuj�ca jak "Pu�apka" oraz "Sie�"? No nie. Ta cz�� z jednej strony by�a okej, ale z drugiej, czu�am si� tak jakbym zupe�nie inn� historie. Pytania, kt�re mia�am od pierwszej cz�ci tej trylogii, nic a nic, sie nie wyja�ni�y. Historia Sonji te� pozostaje pod du�� niewiadom�, ale za to mamy tutaj zako�czenie historii Agli, kt�ra dosta�a swoje "i �yli d�ugo i szcz�liwie". Ta cz�� bardziej skupi�a si� na tematyce: wi�zie� dla kobiet, oszustwom bankowych i mafijnym porachunkom - ale ten ostatni temat jest w formie "tyci" wi�c nie napalajcie sie na niego. Je�li chodzi o przemyt narkotykowy, kt�ry po pierwsze podbi� moje serce w poprzednich cz�ciach, to jest jeszcze bardziej ON znikomy ni� w�tek mafijny. Co boli moje serduszko, bo to dlatego pokocha�am t� historie. Gdyby ta ksi��ka by�a oddzielnym bytem, ale z tymi bohaterami, powiem szczerze, �e by�abym bardziej usatysfakcjonowana. No m�wie, ta ksi��ka nie jest z�a, jest ona dobra, ale nie spodziewa�am si�, �e Autorka zajmie sie tym tematem a posta� Sonji porzuci jakby by�a zmi�tym papierkiem, szczeg�lnie po tym co zrobi�a z ni� w "Sieci". Rozumiecie jestem roz�alona jak na prawdziwego fana przysta�o! 😂

.

Wi�c no mimo tego, co napisa�am tutaj przeczytajcie trylogi� "Reykjavik Noir" - jest [motyla n�ka]. Mo�e tr�jka jest s�absza od dw�ch pozosta�ych, ale nadal przyjemnie si� j� czyta.

Od ostatniego spotkania Agli i Sonji min�o troch� czasu. Teraz „banksterka” odsiaduje sw�j wyrok w nowowybudowanym wi�zieniu. Im bli�ej do daty zwolnienia warunkowego tym kobieta zaczyna odczuwa� wi�kszy niepok�j zwi�zany z wyj�ciem na wolno��. Jej desperacka pr�ba samob�jcza ko�czy si� jednak niepowodzeniem. Wszystko zmienia si�, gdy wraca ze szpitala do szarej wi�ziennej codzienno�ci. Podczas jej nieobecno�ci pojawia si� nowa dziewczyna, kt�ra z jakiego� powodu budzi w Agli dawno zapomniane uczucia. Antidotum na strach przed przysz�o�ci� poza wi�ziennymi murami okazuje si� r�wnie� praca. Kiedy przedstawiciel kilku wielkich mi�dzynarodowych koncern�w zwraca si� do niej z propozycj� zostania ich konsultankt� kobieta nie zastanawia si� nawet chwili i bez wahania rzuca zn�w w wir biznesowych intryg.

[Adres usuni�ty]

Krymina�y czytam od zawsze. Zacz�o si� od ksi��ek wspania�ej Agathy Christie i Artura Conana Doyla, potem (gdzie� w okolicach liceum) przerzuci�am si� na nieco mocniejsz� literatur� w stylu Alex Kava czy Jo Nesbo, a dzi� si�gam po wszystko, byle by�o mocne, mroczne i krwawe. Lubi� i krymina�y proceduralne i takie, w kt�rych przewa�a strona obyczajowa, lubi� czyta� o policjantach i dziennikarzach, patologach a nawet nauczycielach, kt�rym na stare lata przysz�o rozwi�za� kryminaln� zagadk�. Cho� sama jeszcze bym siebie nie nazwa�a ekspertem , bo jak by nie patrze�, nadal wi�cej przede mn� ni� za mn�, to musz� przyzna� i� nawet jako laik, zd��y�am zauwa�y� pewne szczeg�lne przemiany, kt�re si� dokona�y w tym gatunku. Dzisiejsze krymina�y i thrillery, nie wa�ne czy zaliczy si� je do nurtu noir czy te� nie, dawno ju� wykroczy�y poza pewn� skal� obyczajow�, kt�ra uznawana jest za norm� spo�eczn�. W ostatnich dziesi�ciu latach autorzy postawili na szokowanie, a cz�sto bulwersowanie czytelnik�w, zaskakiwanie ich nie skomplikowan� fabu�� lecz oryginalnymi, nieszablonowymi i poniek�d kontrowersyjnymi bohaterami. To w�a�nie oni stanowi� o tym, czy ksi��ka wzbudzi nasze zainteresowanie czy te� trafi na p�k� z innymi nieudanymi eksperymentami. Tym razem Lilji Sigurdard�ttir, uda�o si� mnie kupi�. I to nie tylko dzi�ki postaciom. "Klatka" jest doskona�ym przyk�adem przemian, kt�re dokona�y si� w literaturze kryminalnej a jednocze�nie wyznacznikiem, w kt�rym kierunku b�dzie ona pod��a�, gdy� my�l� i� na�ladowc�w znajdzie si� wielu.

Po wyj�ciu na wolno�� Agla robi wszystko, �eby nie trafi� z powrotem za kratki. Jednak gdy grupa biznesmen�w pr�buje wpl�ta� j� w oszustwo, kt�re zakrawa na najwi�ksze w historii, Agla i jej by�a nemezis Maria odkrywaj�, �e stawka, jak� jest ich �ycie, ro�nie z przera�aj�c� pr�dko�ci�.Sonja musi zmierzy� si� z d�ugoletnimi przeciwnikami, a baron narkotykowy Ingimar robi wszystko, aby chroni� swoje przest�pcze imperium. �miertelne zagro�enie dla Sonji i jej rodziny sprowadza j� z Londynu na Islandi�, gdzie musi rozliczy� si� ze swoimi przeciwnikami, je�li chce pozosta� przy �yciu.

Zaczn� od tego, �e nie czyta�am dw�ch pocz�tkowych cz�ci cyklu Reykjavik Noir, jednak bardzo szybko b�d� musia�a ten b��d nadrobi�. "Klatk�" oczywi�cie da si� czyta� jako samodzielne dzie�o, jednak zdecydowanie wi�cej przyjemno�ci b�dziecie mie�, je�li ju� wcze�niej zapoznacie si� z g��wnymi bohaterami (kt�rych jest sporo), ich przygodami, problemami i sprawami w kt�re s� zaanga�owani. Lilja Sigurdard�ttir napisa�a ksi��k�, kt�ra nie jest zwyk�ym skandynawskim krymina�em, do jakich jeste�my przyzwyczajeni. Nie jest to kolejna lektura w stylu "zabili go i uciek�", czy te� powie�� w kt�rej grupa �ledczych musi rozwi�za� zagadk� morderstwa, porwania czy te� innego przest�pstwa. Na dobr� spraw� nie ma tutaj krwawej intrygi, trup�w, wielkich po�cig�w czy szybkiej akcji. W pewnym momencie zacz�am si� nawet zastanawia�, czy nadal mam do czynienia z krymina�em, czy te� miksem gatunk�w, kt�rego nie da si� bli�ej okre�li�. Szczerze powiedziawszy to nie spodziewa�am si�, �e deszczowa, wietrzna i zimna Islandia, mo�e by� idealn� sceneri� dla krymina�u z silnym w�tkiem ekonomicznym, ju� ten trup w ciemnym zau�ku wydawa� mi si� bardziej prawdopodobny, w ko�cu ludzie w depresji, o kt�r� nie trudno przy takiej pogodzie, cz�owiek robi r�ne rzeczy. Jednak autorka zdecydowa�a si� postawi� na przemys�, narkotyki oraz terroryzm, czyli rzeczy kt�re raczej nie kojarz� si� z t� wulkaniczn� wysp�. I by� to strza� w dziesi�tk�. Nie ka�dy pewnie wie, i� Islandia nale�y do najbogatszych kraj�w �wiata a jej PKB to ponad 50 tysi�cy dolar�w na mieszka�ca. By znale�� si� w �wiatowej czo��wce kraj ten wykorzysta� swoje przewagi konkurencyjne. Aktywno�� wulkaniczna, kt�ra przez stulecia stanowi�a �miertelne zagro�enie, zosta�a zaprz�gni�ta do produkcji energii elektrycznej i ogrzewania dom�w. Dzi�ki energii geotermalnej i elektrowniom wodnym Islandia ma najta�sz� elektryczno�� w Europie i jedne z ni�szych cen pr�du na �wiecie. Bazuj�c na taniej energii rozwin�o si� hutnictwo aluminium i serwerownie – przedsi�wzi�cia, gdzie g��wnym kosztem jest energia. Sprzeda� aluminium i produkt�w z tego metalu generuje ponad 4 mld USD rocznie, czyli ponad 40% islandzkiego eksportu, a wiadomo tam gdzie mamy do czynienia z wielkimi pieni�dzmi zdarzaj� si� r�wnie� wielkie afery i malwersacje finansowe. Na trop jednej z nich (Ci, kt�rzy znaj� histori� islandzkiego kryzysu z 2008 roku b�d� wiedzieli o czym m�wi�), nie do ko�ca fikcyjnej, wpad�a nasza autorka i postanowi�a opisa� j� w tej oto ksi��ce. G��wnym tematem "Klatki" jest "znikaj�ce" aluminium. Zadanie dowiedzenia si� co si� staje z metalem po opuszczeniu huty, dostaje by�a prokurator, obecna redaktor naczelna portalu informacyjnego "Wiewi�rka". Pomaga jej w tym osadzona w wi�zieniu tajemnicza Agla, banksterka i milionerka, kt�r� dzieli zaledwie kilka tygodni od wyj�cia na wolno��. Dodatkowo mamy par� w�tk�w pobocznych, kt�re wydaj� si� by� kontynuacj� z poprzednich cz�ci. Spotkamy tutaj Antona, nastolatka kt�ry pragnie wraz z pomoc� kolegi "walczy�" z islamskimi terrorystami i w tym celu konstruuje bomb� z wykradzionego dynamitu. Kolejn� postaci� jest Sonja, baronessa narkotykowa, kt�ra boi si� �e j� wyruguj� z interesu. Tych peryferyjnych w�tk�w i postaci jest naprawd� du�o i musz� przyzna�, i� niekt�re z nich interesowa�y mnie bardziej ni� temat g��wny.

Jak napisa�am we wst�pie do mojej recenzji, ksi��ka ta mo�e s�u�y� za doskona�y przyk�ad na to, jak zmienia� si� gatunek literatury kryminalnej. Sp�jrzcie prosz� na powie�ci wspomnianej ju� Agathy Christie. S� to typowe historie detektywistyczne, z jednym trupem i garstk� podejrzanych. Fabu�a toczy si� zazwyczaj w zamkni�tych lokacjach, hotelach czy dworkach, a g��wni bohaterowie s� dobrze wychowani, elokwentni i eleganccy. W�a�nie tak si� kiedy� pisa�o. G��wnym zadaniem czytelnika nie mia�o by� analizowanie profil�w psychologicznych postaci lecz rozwi�zanie zagadki, bazuj�c na dostarczanych przez autor�w wskaz�wkach i podpowiedziach. Kiedy� kto� powiedzia�, �e w "dzisiejszych czasach, wszystko zosta�o ju� napisane". W my�l tego cytatu, wsp�cze�ni tw�rcy maj� nie lada orzech do zgryzienia. Wymy�lenie czego� oryginalnego i "nowego", jest zadaniem arcytrudnym, dlatego si� nie dziwi� �e od jakiego� czasu wszystkie chwyty s� dozwolone. Byle tylko zainteresowa� i utrzyma� czytelnik�w autorzy kreuj� coraz barwniejsze, coraz bardziej kontrowersyjne postaci o jakich literatura jeszcze nie s�ysza�a. To co kiedy� by�o tematem tabu, dzi� stoi na porz�dku dziennym. Agatha Christie nie mia�a poj�cia czym jest LGBTQ, dzi� bez wzmianki o mniejszo�ciach i bez umieszczenia ich w fabule b�d� scenariuszu filmowym, tw�rca nie ma prawa zaistnie�. Lilja Sigurdard�ttir stworzy�a bohater�w, kt�rzy byli dla mnie czym� nowym. Po raz pierwszy postaci� wiod�c� by�a przedstawicielka mniejszo�ci seksualnej, lesbijka Agla. Kolejn� z ciekawych sylwetek by� ojciec Antona (wybaczcie, �e nie przypomn� sobie jego imienia, ale islandzkie nazwy s� bardzo trudne do zapami�tania) , m�czyzna kt�ry regularnie korzysta� z us�ug wyrafinowanej prostytutki, kt�ra go bi�a, poni�a�a i wyzywa�a od n�dznych robak�w. Spotkamy tutaj r�wnie� dziennikarza- szale�ca, wierz�cego w New World Order, lesbijk�-narkomank�, m�odocianego-terroryst� oraz bankiera-milionera, kt�rego g��wn� rozrywk� s� szalone imprezy w Pary�u. Jak widzicie, �adna z tych os�b nie wygl�da na typowego Islandczyka. Nie nosz� we�nianych, rybackich swetr�w, nie jedz� �ledzi w czekoladzie i nie narzekaj� na wiatr, kt�ry nigdy nie przestaje wia�. Tak naprawd� gdyby nie nazwy w�asne to w �yciu bym si� nie domy�li�a, �e akcja tej powie�ci toczy si� akurat na tej pozbawionej drzew wyspie. Autorka praktycznie nie u�ywa opis�w, nie stara si� wprowadzi� czytelnik�w w mro�ny klimat, nie stwarza typowej dla krymina��w mrocznej atmosfery. "Klatka" bardziej przypomina prawnicze historie Johna Grishama ni� tw�rczo�� mistrz�w krymina��w.

Wa�nym w�tkiem, kt�ry poruszony jest w tej ksi��ce, jest Islam i zwi�zany z nim terroryzm. W 2013 roku w Reykjaviku powsta� pierwszy w Islandii meczet. �rodowiska islamskie stara�y si� o pozwolenie na budow� przez prawie trzyna�cie lat. Jednak pomimo faktu, i� wierni nareszcie maj� si� gdzie modli�, inne prawa o jakie walczyli (noszenie burki, szariat, obrzezanie) nadal pozostaj� w sferze marze�. Islandczycy, kt�rych jest zaledwie 300 000, s� narodem �wieckim, demokratycznym i wierz�cym w wolno�� cz�owieka i wszelkie mo�liwe prawa obywatelskie. Tamtejsi politycy nie boj� si� w ostrych s�owach wyra�a� swojego zdania na temat muzu�man�w i zwi�zanych z ich religi� zagro�e�. Krzycz� z m�wnic o z�ym traktowaniu kobiet, okaleczaniu dzieci oraz pr�bach wyrugowania, za pomoc� przemocy, innych religii i cho� na papierze ponad 70 procent spo�ecze�stwa, nie ma nic przeciwko przybyszom z Azji, to tak naprawd� nadal s� traktowani jak obcy. Te nastroje braku zaufania, podejrzliwo�ci a nawet strachu, s� wyczuwalne w tej powie�ci. Jeden z g��wnych bohater�w nawet szykuje zamach terrorystyczny, kt�rego g��wnym celem jest odstraszenie muzu�man�w i sprawienie by wr�cili do "domu".

Musz� przyzna�, i� spodziewa�am si� �e "Klatka" b�dzie zupe�nie w innym stylu. Termin "Noir" kojarzy� mi si� z czym� mocnym, przera�aj�cym, brudnym i szokuj�cym. Tutaj nic takiego nie by�o. My�l�, �e za�o�eniem autorki by�o stworzenie kontrowersyjnych postaci, kt�re samymi sob� poci�gn� fabu�� do przodu, jednak �yjemy w czasach, gdzie parady r�wno�ci, t�cze i husarskie skrzyd�a na barkach transwestyt�w, nikogo ju� nie zdziwi�. Wydaje mi si�, �e pr�ba zniesmaczenia czytelnika nie by�a potrzebna gdy� fabu�a tego krymina�u da�aby rad� si� obroni� nawet bez oryginalnych, "kolorowych" bohater�w na kolejne litery alfabetu. Ma�o tego "Klatka" okaza�a si� tak dobra i wci�gaj�ca, �e postanowi�am si�gn�� po poprzednie cz�ci tego cyklu, co zdarza mi si� bardzo rzadko, w ko�cu lepiej i�� do przodu ni� si� cofa�. Wam polecam zacz�� od pocz�tku, my�l� �e nie b�dziecie zawiedzeni.

Nak�adem Wydawnictwa Kobiecie ukaza�a si� w�a�nie najnowsza i zarazem finalna ods�ona znakomitego cyklu powie�ciowego Lilji Sigurdard�ttir - "Reykjavik Noir". Ods�ona, kt�ra zamyka sob� niezwykle intryguj�c�, emocjonuj�c� i poruszaj�c� opowie�� o niezwyk�ych, islandzkich kobietach, kt�re musia�y stawi� czo�a wyzwaniom wsp�czesnego �wiata - ze zorganizowan� przest�pczo�ci�, na czele. Powie�� ta nosi tytu� "Klatka".

Wraz z lektur� ksi��ki przenosimy si� raz jeszcze do pi�knej, ale te� i jak�e surowej w swym klimacie, Islandii. Przenosimy, by towarzyszy� kilku znanym nam ju� - bardziej lub mniej, bohaterom tego cyklu. W�r�d nich znajduje si� odsiaduj�ca ostatnie miesi�ce wi�zienia Agla, wsp�pracuj�ca z ni� dziennikarka Maria, prowadz�cy podejrzane interesy biznesmen o imieniu Ingmar, jak i te� jego nastoletni syn - Anton, kt�ry opracowuje niezwykle skomplikowany plan uczynienia w jego mniemaniu �wiata lepszym, ani�eli jest... To w�a�nie losy tych czterech os�b powi��� si� nierozerwalnym w�z�em intryg i z�ych decyzji, kt�re przynios� sob� w ich �ycie wielkie dramaty...

Finalna cz�� cyklu islandzkiej autorki, stanowi bez w�tpienia najbardziej zaskakuj�ce, ale te� i ryzykowne posuni�cie tej pisarki. Ryzykowne w tym wzgl�dzie, i� stanowi ona bardziej co� na wz�r spin-offu tej sensacyjnej sagi, ani�eli jej kontynuacj�. Oto bowiem Lilja Sigurdard�ttir uczyni�a bohaterami tej historii postacie wa�ne, ale jednak dotychczas drugoplanowe w tym cyklu, zabieraj�c tym samym palm� pierwsze�stwa osobie Sonji, kt�ra to i owszem, pojawia si� w tej ksi��ce, ale w bardzo epizodycznej roli. To ciekawy zabieg, kt�ry pocz�tkowo nas zaskakuje i chyba tak�e nieco rozczarowuje, ale z ka�dym kolejny przeczytanym rozdzia�em zaczynamy rozumie� motywacj� autorki, gdy� czasami lepiej jest da� g�os tym, kt�rzy maj� wci�� co� do powiedzenia, ani�eli przys�uchiwa� si� milczeniu tego, kto powiedzia� ju� tak wiele...

Pod wzgl�dem fabularnym opowie�� ta prezentuje si� r�wnie barwnie, jak dwie poprzednie cz�ci tego cyklu. Oto bowiem dane jest nam pasjonowa� si� kilku w�tkow� relacj� o losach g��wnych bohater�w, z kt�rych najwa�niejszym wydaje si� nowe zlecenie Agli i okazywana jej w tym wzgl�dzie dziennikarsko-�ledcza pomoc Marii. Jednocze�nie obserwujemy tu tak�e osobiste perypetie Agli, zwi�zane z pojawieniem si� w jej �yciu pewnej m�odej kobiety, kt�ra potrzebuje wielkiej pomocy w tym, by wyj�� na prost�. Ca�o�ci obrazu dope�nia w�tek Ingamara i Antona, czyli bezwzgl�dnego biznesmena i jego szemranych interes�w z jednej strony, z drugiej za� zagubionego syna m�czyzny... Z pewno�ci� trzeba przyzna�, �e jest tu ciekawie, klimatycznie i emocjonuj�co do samego ko�ca, cho� jednocze�nie potrafi� zrozumie� tak�e opinie tych czytelnik�w, dla kt�rych jednak to ju� nie jest to samo, co w historii o Sonji i jej walce o wolno��...

Tradycyjnie te� wiele dobrego trzeba powiedzie� o kreacji bohater�w tej opowie�ci, jak i raz jeszcze perfekcyjnie oddanego obrazu Islandii. Pewna siebie, doskonale zorganizowana i otwieraj�ca si� na now� mi�o�� Agla; samotna, porzucona i pragn�ca wyj�� na prost� Maria; bezduszny, niebezpieczny i bezwzgl�dny, ale jednak got�w zrobi� dla swojego syna wszystko, Ingmar; jak i wreszcie wra�liwy, inteligentny i pe�en wiary w to, co robi, nastoletni Anton - ka�de z nich przekonuje nas sob� do uwierzenia we�, intryguje nas i budzi silne emocje, kt�re znajduj� uj�cie w fina�owych scenach. Oczywi�cie, jest tu r�wnie� i doskonale znana nam Sonja, kt�ra tym razem bardzo nas zaskakuje...

Co do Islandii, to autorce powie�ci raz jeszcze uda�o si� po��czy� tu w sp�jn� i fascynuj�c� ca�o�� pi�kno, magi� i mistycyzm tej wyspiarskiej i wulkanicznej ziemi z jej mroczn� i czasami bardzo przera�aj�c�, przest�pcz� natur�. Tym razem Lilja Sigurdard�ttir skupi�a si� w du�ym wzgl�dzie na wsp�czesnym, spo�ecznym obrazie tego kraju, zwi�zanym [Adres usuni�ty]. z nap�ywem imigrant�w i rodz�cymi si� pogl�dami o nacjonalistycznym, a by� mo�e nawet i faszystowskim charakterze. W tym wzgl�dzie te� obraz tego zak�tka �wiata r�ni si� od tych, jakie mogli�my pozna� w poprzednich cz�ciach cyklu, co nie oznacza bynajmniej, �e ten obecny nie jest r�wnie intryguj�cym...

Sensacja, w�tek natury kryminalnej, skomplikowana przest�pczo�� gospodarcza, gor�cy romans oraz poruszaj�ca historia o wchodzeniu w doros�e �ycie - na ka�dy z tych w�tk�w znalaz�o si� tu dostatecznie du�o miejsca, by jawi�y si� nam one nie tylko ciekawymi i poruszaj�cymi, ale te� w pe�ni realistycznymi oraz uzasadnionymi dla obecno�ci w tej ksi��ce. I to jest te� jedn� z najwi�kszych warto�ci tego cyklu, gdy� tak naprawd� mo�e ON porwa� sob� bez reszty absolutnie ka�dego czytelnika, oferuj�c mu bogaty miszmasz literackich gatunk�w, dzi�ki czemu te� ka�dy odbiorca znajdzie tu dla siebie co� szczeg�lnie go interesuj�cego.

Spotkanie z powie�ci� "Klatka", gwarantuje nam sob� wspania�� zabaw�, wielk� przyjemno�� i niezwyk�e emocje. Tym samym mog� stwierdzi� z pe�nym przekonaniem, �e jest to dobra i maj�ca wiele do zaoferowania pozycja, kt�ra jest po prostu inn� od dw�ch pierwszych ods�on cyklu, aczkolwiek w mej ocenie, wcale nie gorsz�. My�l�, �e ka�dy wierny czytelnik tej islandzkiej sagi powinien si�gn�� po t� powie�� bez jakiekolwiek wahania, gdy� dopiero jej lektura sprawi, �e nasze spojrzenie na cykl "Reykjavik Noir", b�dzie pe�nym i takim, jakim by� powinno...