Sydonia. S�owo si� rzek�o

ZACHWYCAJ�CA!

PERFEKCYJNA!

JEDNA NA MILION!

***

Przychodzi taki moment w �yciu ka�dego, mam nadziej�, czytelnika, �e trafia on na „powie�� nad powie�ciami”.

Pozycj�, kt�ra pojawia si� na rynku wydawniczym raz na kilka lat - o ile ma szcz�cie - a mo�e jeszcze rzadziej. Zachwyca si� ni� tak mocno, prze�ywa tak intensywnie, �e nie wyobra�a sobie, jak wygl�da� b�dzie jego codzienno�� po sko�czonej lekturze.

***

I oto, po latach oczekiwania, trafi�a w moje d�onie w�a�nie taka wybitna, totalna „nadksi��ka”, niemo�liwa do ocenienia „Sydonia. S�owo si� rzek�o” autorstwa Kr�lowej Powie�ci Historycznej, El�biety Cherezi�skiej.

W jaki spos�b napisa� mam o czym� tak wspania�ym, wybornym, tak dopracowanym pod ka�dym mo�liwym wzgl�dem, do b�lu perfekcyjnym, porywaj�cym, fascynuj�cym, zapieraj�cym dech?

Nie�mia�o spr�buj�.

Oto poznajemy histori� kobiety ze s�owia�skiej legendy, Sydonii von Berk, oskar�onej o czary, twarzy wielu jej podobnych, kt�re jako czarcie pomioty, w imi� Boga i wszechw�adnego, nieomylnego Ko�cio�a, straci�y �ycie z powodu swych „magicznych”, niezrozumia�ych zdolno�ci. To historia silnej, niez�omnej kobiety z krwi i ko�ci, tak doskonale niedoskona�ej. Autorka nie tylko znakomicie naszkicowa�a posta� Sydonii, ale przede wszystkim z niezwyk�ym kunsztem odwzorowa�a klimat epoki: polityczne uk�ady, zale�no�ci, dworskie intrygi, wp�yw religii na rz�dy. Z El�biet� Cherezi�sk� nie ma �art�w. Kiedy ta wybitna autorka i znawczyni historii, zabiera si� konstruowanie powie�ci, nie bierze je�c�w. Nie unika kwestii niewygodnych, nie wybiela, nie �agodzi.

Tak te� jest w „Sydonii”, ksi��ce, na kt�r� czeka�am ponad trzy lata (tak, tyle czasu min�o od publikacji ostatniego tomu cyklu „Odrodzone kr�lestwo”). Nie umiem ubra� w s�owa szale�czego bicia serca, kt�ra wyrywa�o mi si� z piersi podczas lektury. Nie umiem wyrazi� bezbrze�nego zachwytu nad stylem, fabu��, aryciekaw� XVI-wieczn� histori�.

Prosz�, b�agam, przeczytajcie t� wybitn� powie��. Mi�o�nicy s�owia�sko�ci - stracicie g�ow�!

Zwyk�a kobieta, kt�ra mia�a rzuci� kl�tw�, doprowadzaj�c� do unicestwienia jednego z najwi�kszych rod�w.

„Widzicie przed sob� star� kobiet� oszukan� przez bli�nich, krewnych i przez nich oskar�on� o w�adz� nadziemsk�. Mnie nawet ludzkiej mocy brakowa�o, by przeciwko niesprawiedliwo�ciom krewnych moich na maj�tek dybi�cych stan��”

Proces, kt�ry wstrz�sn�� Polsk� Jagiellon�w, oszustwo, kt�re zmieni�o bieg historii, �yciorys bardziej niezwyk�y ni� El�biety Batory.

Urodzona w roku 1548 Sydonia von Borck, jako m�oda dziewczyna trafia na dw�r ksi�cia Filipa I w Wo�ogoszczy. Tam poznaje Ernesta Ludwika, zakochuje si� w nim bez reszty, jednak gdy dochodzi do podj�cia ostatecznej decyzji, m�czyzna przera�ony pope�nieniem mezaliansu ostatecznie �eni si� z Zofi� Jadwig�, c�rk� ksi�cia brunszwickiego. Ura�ona Sydonia opuszcza dw�r Filipa I, zanim to jednak nast�pi�o, kobieta mia�a rzekomo, przekl�� Ernesta i powiedzie�, �e jego r�d (Gryfit�w) w ci�gu pi��dziesi�ciu lat wyginie. Gdy trafi�a pod opiek� swojego sk�pego brata, jej problemy zacz�y narasta�. Ulrych nie chcia� dzieli� si� maj�tkiem, kaza� zrzec si� swoim siostr� prawa do niego w zamian za do�ywotni� rent� i utrzymanie. Niestety brat nie wywi�za� si� z �adnych ustale�. Konflikt ze szwagierk� sprawi�, �e w roku 1604 Sydoni� umieszczono w klasztorze w Marianowie.

Kobieta w ci�gu ca�ego swojego �ycia nigdy nie wysz�a za m��. Interesowa�a si� za to zielarstwem oraz leczniczymi w�a�ciwo�ciami ro�lin. Mia�a psa, kt�rego bardzo kocha�a, a kt�ry sta� si� ko�ci� niezgody pomi�dzy ni� a jej by�ym narzeczonym Henrykiem Prechelem. M�czyzna chcia� odebra� psa z czystej z�o�liwo�ci. Gdy zwierz� pogryz�o dziecko Henryka, kt�re nie d�ugo po tym zmar�o, Sydonia przyzna�a si�, �e to jej pies jest odpowiedzialny za pogryzienie, ale tylko za to, a �mier� mia�a inn� przyczyn�. Niestety nikt w to nie uwierzy�.

W roku 1612 kobieta zosta�a oskar�ona o czary, przez Ann� von Apenburg z klasztoru w Marianowie.

[Sydoni�] ubezw�asnowolniono i zakazano opuszcza� teren klasztoru, w kt�rym przebywa�a. Postanowi�a z�o�y� oficjaln� skarg� do ksi�cia Filipa i pr�bowa�a wydosta� si� na zewn�trz za pomoc� siekiery. Zmuszono j� si�� do powrotu do celi, a przy okazji dobrze zapami�tano przekle�stwa i gro�by, jakich nie szcz�dzi�a swoim prze�ladowcom.

Sydonia z pocz�tku nie przyznawa�a si� do winy, ale po okrutnych torturach w ko�cu uleg�a.

Kobieta by�a wymarzon� ofiar�. Od lat interesowa�a si� zielarstwem i mia�a podejrzane kontakty z kobietami oskar�anymi o czary. Do tego by�a k��tliwa i apodyktyczna, cz�sto te� odgra�a�a si� swoim przeciwnikom, kt�rzy dziwnym trafem szybko schodzili z tego �wiata. Na domiar z�ego by�a jeszcze sprawa rzekomej kl�twy rzuconej na panuj�c� dynasti�…

Najnowsza ksi��ka Pani Cherezi�skiej to hit historyczny pocz�tku tego roku. Oparta na faktach pozycja, napisana w spos�b bezwzgl�dny i szczery powala spraw�, kt�ra wstrz�sn�a �wczesn� Polsk�.

Czarownice, stosy, intrygi, tajemnice… to wszystko i jeszcze wi�cej w czasach gdy wydawa� by si� mog�o Polska, by�a krajem o�wieconym i praworz�dnym. Po bez w�tpienia, najlepszej historycznej serii o polskich w�adcach, Pisarka wchodzi w najbardziej kontrowersyjn� tematyk� w historii �wiata. Trzeba przyzna�, �e wychodzi Jej to znakomicie. Pozycja Sydonia s�owo si� rzek�o to nie tylko zbi�r fakt�w historycznych w jednej ksi��ce, ale przede wszystkim ukazanie tragedii, jak� by�o bycie innym ni� wszyscy. Oskar�enie o czary mog�o dotkn�� ka�dego, wyssane z palca i bezpodstawne, w swej pozycji Pani Cherezi�ska pokazuje mechanizm ludzkiego dzia�ania, kt�re doprowadza�o do �mierci niewinnych.

Moim zdaniem publikacja niezwyk�a, najlepsza w dorobku Autorki. Czyta si� szybko, jednym tchem. Z jednej strony irytuje prawd� historyczn�, kt�ra nie mie�ci si� w g�owie, z drugiej powala manipulacj� psychologiczn� stosowan� przez lata. Jestem pod wielkim wra�eniem tego dzie�a, mam nadziej�, �e kolejna ksi��ka Pisarki b�dzie r�wnie wspania�a.

Kobiety w historii odgrywaj� du�� rol�. To dzi�ki ich niez�omno�ci, uporowi i marzeniom uda�o nam si� wyrwa� ze szpon�w patriarchatu. I cho� jest jeszcze wiele do zrobienia, to jednak kobiety takie jak Sydonia von Bork, pozwoli�y na si�ganie po rzeczy nieosi�galne i walk� o lepsze jutro. Cz�sto przyp�aca�y swoim �yciem, ale do ko�ca trwa�y we w�asnych przekonaniach.

Sydonia von Berk – kobieta wywodz�ca si� z najstarszego rodu Pomorza, z wieloma tradycjami, si�gaj�cymi jeszcze pocz�tk�w XI w. Pi�kno��, urodzona w po�owie XVI w., kobieta wielu talent�w, dw�rka we dworze ksi�cia Filipa I. Posta� tragiczna w polskiej historii, z losami dramatycznymi i bolesnymi, ale szalenie ciekawymi.

El�bieta Cherezi�ska stworzy�a powie�� doskona��! D�ugie godziny sp�dzone nad przygotowywaniem si� do opowiedzenia tej historii, zaprocentowa�y oryginaln�, rzutk� i szalenie ciekaw� opowie�ci� o kobiecie niezwykle inteligentnej, odwa�nej, ale te� apodyktycznej i kieruj�cej si� romantycznymi uczuciami.

Autorka nada�a postaci historycznej charakteru. Pocz�stowa�a czytelnik�w spor� dawk� arcyciekawych informacji, przedstawi�a losy nie tylko Bork�w, ale i Gryfit�w. Wskazywa�a wszystkie zale�no�ci mi�dzy dworami, pewne polityczne niuanse, kt�re od dawien dawna rz�dzi�y polityk� pa�stw. Przedstawi�a te� zasady panuj�ce we dworach, to, jak istotna jest religia, i jak ogromny wp�yw mia�a na decyzj�, �ycie i �wiatopogl�d.

Ta ksi��ka, to nie tylko szalenie wa�ne ciekawostki historyczne, ale te� zwr�cenie uwagi na tzw. czarostwo, za uprawianie kt�rego, niegdy� surowo karano. A wszystko to w imi� Boga i Ko�cio�a, kt�ry narzuca� swoj� wol� i by� okrutny do granic mo�liwo�ci.

Autorka doskonale wyja�ni�a czym mo�na by�o popa�� w nie�ask�, jak postrzegano kobiety inteligentne, �yj�ce w zgodzie z natur� i interesuj�ce si� zio�olecznictwem. A to, co w emocjach zosta�o wypowiedziane, brano za przyk�ad zdolno�ci magicznych, powi�zanych z samym diab�em.

To, o czym m�wi ta ksi��ka, to przede wszystkim strach m�skich przedstawicieli w�adzy �wieckiej i duchownej. Strach przed kobietami, ich inteligencj� i odwag�.

Wa�na, wspania�a i niezwykle ciekawa powie��, kt�ra zachwyci nie tylko osoby lubuj�ce si� w historii, ale i te, kt�re lubi� mocne, �e�skie postaci, kt�rych historie nie ko�cz� si� happy endem.

Opowie�� o niesamowitej kobiecie? Porozmawiajmy.

[Wsp�praca reklamowa z @zysk_wydawnictwo]

Kreacja Sydonii by�a fenomenalna. Kierowa�a si� interesuj�cymi warto�ciami, zupe�nie innymi ni� wi�kszo�ci kobiet w tamtych czasach. Jej spostrze�enia i obiekty zainteresowania by�y fascynuj�ce. Kontrast jej postaci z pozosta�ymi osobami by� ogromny. Jak czer� z biel�. Zupe�nie nie dziwi mnie zainteresowanie, jakim darzy�o j� wielu m�czyzn i niech�� kobiet, kt�re nie rozumia�y jej toku my�lenia czy post�powania. Ca�e �ycie walczy�a o siebie. Niezaprzeczalnie inteligentna, buntownicza i harda.

Trudny �wiat, w kt�rym prawo, obyczaje i wszelkie istotne elementy �ycia ustalaj� m�czy�ni, a kobieta warto�� – niewielk� – zyskiwa�a dopiero po ma��e�stwie. Zastajemy w tej pozycji nie�atwe czasy, bez wzajemnego wsparcia kobiet. Ponadto nie�atw� mi�o��, zakazan� i mszcz�c� si� po wielu latach.

Okrutne stosunki rodzinne. Walka Sydonii o to, co jej si� nale�a�o, by�a �mudna i zawi�a. Sp�dzi�a niemal ca�e �ycie na dochodzeniu swoich praw.

Przede wszystkim to fascynuj�ca historia �ycia kobiety oskar�onej o czary i skazanej na spalenie na stosie. Bardzo smutna, niezwykle niesprawiedliwa.

To bardzo inteligentna ksi��ka. Opisy s� niezwykle przyjemne w odbiorze, perfekcyjnie p�ynne i rozbudowane. Doskona�e. Sceny procesowe zosta�y napisane wybitnie.

Utwierdzi�a mnie w przekonaniu, �e ksi��ki historyczne kocham mi�o�ci� niesko�czon�.

Ach i wydanie ksi��ki jest arcypi�kne.

"Sydonia. S�owo si� rzek�o" to moje wyj�cie ze strefy komfortu i spr�bowanie czego� nowego, ksi��ki, po kt�r� kiedy� absolutnie bym nie si�gn�a. To dlatego, �e jest to powie�� historyczna, kt�re mnie absolutnie nie kr�c� chyba, �e s� to stricte ksi��ki fantasy. Dlatego tym razem postanowi�am, �e spr�buj�.

O czym w og�le jest ta ksi��ka? Przenosimy si� do wieku XVI i XVII. Jest to czas kiedy polowania na czarownice s� na porz�dku dziennym. Co ciekawe, nikt nie ma zamiaru sprawdza� szczeg��w tylko patrzy �le na ka�d� kobiet�, kt�ra �yje sama i nie daj Bo�e ma czelno�� wyra�a� swoje zdanie. Wtedy jest na celowniku. Tytu�owa Sydonia von Bork r�wnie� zostaje oskar�ona o czary, ale nie tylko, bo mi�dzy wieloma zarzutami, jakie zosta�y jej postawione pojawia si� r�wnie� pozbawienie �ycia ksi�cia. Kobieta broni si� ponad rok, ale tortury jakim j� poddaj� powoduj�, �e w ko�cu si� przyznaje do zarzuconych jej czyn�w i to, �e zaraz p�niej wszystko odwo�uje ju� nie ma znaczenia. Zostaje stracona. Tylko na tym opowie�� si� nie ko�czy, bo po jej �mierci zaczynaj� umiera� kolejni ksi���ta. Czy�by to by�a kl�twa? Dla niekt�rych idealna podwalina do twierdzenia, �e to by�a czarownica.

Jak ju� wspomina�am, moja relacja z ksi��kami historycznymi jest do�� skomplikowana i raczej po takie nie si�gam, ale ta jest jednym z niewielu wyj�tk�w i nie �a�uj�, �e po ni� si�gn�am, bo to opowie�� porywaj�ca, dla mnie osobi�cie dziwna, ale na tyle wci�gaj�ca, �eby przeczyta� j� bardzo szybko, bo nie mog�am si� od niej oderwa�. Nie ukrywam, �e to w�tek czarownic by� dla mnie tym, kt�ry trzyma� mnie przy lekturze i to, �e autorka nie zrobi�a z tej powie�ci podr�cznika do historii. Tu jest fabu�a mimo, i� jest te� mn�stwo fakt�w i bohaterowie, kt�rzy sprawiaj� wra�enie jak by byli �ywi i stali tu� obok nas.

My�l�, �e ka�dy fan powie�ci historycznych w tej opowie�ci po prostu przepadnie, bo napisana jest ciekawym j�zykiem, a historia Sydoni mimo, �e skomplikowana i trudna, to jednak niezwykle interesuj�ca.

A dla mnie to opowie��, dzi�ki kt�rej ch�tnie si�gn� po inne od Cherezi�skiej cho� wysz�am nieco ze strefy komfortu dla niej.

Recenzja powsta�a we wsp�pracy z Wydawnictwem Zysk i S-ka.