Kurtyka. Sztuka wolno�ci

Gdy us�ysza�am, �e ksi��ka "Kurtyka. Sztuka wolno�ci" zostanie przet�umaczona i wydana w Polsce wiedzia�am, �e musz� j� przeczyta�. Jednym z najwybitniejszych polskich himalaist�w, kt�ry mnie fascynuje swoimi osi�gni�ciami, a tak�e przede wszystkim swoj� osobowo�ci�, jest Wojtek Kurtyka. Biografia nie musia�a d�ugo czeka� w kolejce do czytania. Zacz�am przekartkowywa� j� niemal od razu po otrzymaniu przesy�ki.

Ksi��ka zosta�a bardzo dobrze wydana w twardej oprawie i idealnie pasuje do biografii Bieleckiego i Kukuczki (ja t� drug� mam w mi�kkiej oprawie). Na ok�adce jest czarno-bia�e zdj�cie Kurtyki, kt�re niesamowicie przypad�o mi do gustu. Grzbiet ksi��ki, tytu� i nazwisko autorki s� koloru czerwonego, natomiast nazwisko himalaisty jest w kolorze morskiej zieleni i ma inn� faktur� (pi�knie odbija �wiat�o). Po otwarciu egzemplarza widzimy wklejk�, kt�ra w odr�nieniu do wcze�niejszych biografii, nie zosta�a urozmaicona o drobne detale i jest ca�a w kolorze czerwonym. Dalsze strony s� �licznie ozdobione, poniewa� nad ka�d� liczb� stron wida� ma�y czarny zarys g�ry i r�wnie� tytu�y rozdzia��w s� przystrojone w podobny spos�b. Pod ka�dym z nich znajduje si� jaki� cytat pasuj�cy do tre�ci.

Biografia zosta�a napisana przez Bernadette McDonald i to ona opisuje wydarzenia z �ycia Wojtka. Czasem jednak wplata w swoj� opowie�� wypowiedzi himalaisty, kt�re s� �wietnym komentarzem do rozgrywaj�cych si� na stronach ksi��ki wydarze�. Na pocz�tku przedstawiono losy rodzic�w Wojtka, a nast�pnie g��wnego bohatera. Opisano jak dorasta�, jakie sytuacje wp�yn�y na jego osobowo��, relacje z ojcem, a tak�e to jak rozpocz�� przygod� z g�rami i wspinaniem. Przyznam szczerze, �e czyta�am to wszystko jednym tchem i nie mog�am uwierzy�, �e w czasach kiedy o wszystko by�o ci�ko, Kurtyka dawa� sobie jako� rad�.

Najlepsze moim zdaniem rozdzia�y to te, kt�re po�wi�cono na przywo�ywanie historii zwi�zanych ze zdobywaniem poszczeg�lnych szczyt�w. Dowiedzia�am si� z nich wielu rzeczy, o kt�rych nie m�wi� �adne filmy i ksi��ki. S� r�wnie� fragmenty po�wi�cone wyprawom Wojtka z Jurkiem Kukuczk� i... ich wsp�lne zmagania w g�rach to co� bardzo interesuj�cego! Opr�cz tego cz�� historii mrozi krew w �y�ach i dzi�ki dok�adnym informacjom dotycz�cym rze�by terenu, pogody, warunk�w itd. potrafi�am przenie�� si� w wyobra�ni do owych miejsc. Bernadette niew�tpliwie ma talent do opisywania g�r, poniewa� zrobi�a to w przepi�kny spos�b. Niekt�re zdania by�y napisane niemal poetyckim stylem i idealnie pasowa�o to do pi�knej i skomplikowanej duszy Wojtka. Szkoda jednak, �e w biografii nie ma wi�cej wypowiedzi Wojtka. Na pewno ca�o�� wysz�aby jeszcze ciekawiej.

Ksi��ka zawiera bardzo du�o zdj��, jednak nie s� one bezpo�redni� ozdob� tekstu. Co par� rozdzia��w pojawia si� kilka stron, na kt�rych s� wy��cznie fotografie. My�l�, �e jednak lepiej by�oby je umie�ci� mi�dzy tekstem, poniewa� jest go bardzo du�o. Je�eli chodzi o zdj�cia, to ich ogl�danie by�o czyst� przyjemno�ci�. Wiele z nich dotyczy g�r i wspinaczki, ale s� r�wnie� takie, kt�re przedstawiaj� Wojtka Kurtyk� z rodzin�. Ka�de jest dok�adnie opisane, co u�atwia zrozumienie tego, co fotografia przedstawia.

"Kurtyka. Sztuka wolno�ci" Bernadette McDonald to obowi�zkowa pozycja dla wszystkich fan�w g�r i himalaizmu. My�l� te�, spodoba si� osobom, kt�re lubi� czyta� o niebanalnych postaciach. Wojtek jest w�a�nie tak� osob�. Nie "bawi� si�" w kolekcjonowanie szczyt�w, zale�a�o mu przede wszystkim na drodze, jak� ten szczyt zdob�dzie i w jakim stylu. Lubi� w g�rach pi�kno, harmoni�, spok�j i jedno�� z natur�. Ta ksi��ka to �wietna opowie�� o pokonywaniu swoich l�k�w i s�abo�ci, a tak�e o spe�nianiu marze�. Musicie koniecznie po ni� si�gn��!

Wojciech Kurtyka. Je�eli cho� odrobin� interesujecie si� tematyk� g�rsk�, z pewno�ci� to imi� i nazwisko jest Wam doskonale znane. Zdobywca Z�otego Czekana za ca�okszta�t dokona�, nagrody traktowanej jako Oscara wspinaczkowego �wiata, co wi�cej przyznawanej ze strony alpinist�w, kt�rej przyj�cia wcze�niej niejednokrotnie odmawia�. Ca�e swoje �ycie unikaj�cy rozg�osu, wyst�pie� publicznych, medialnego szumu. Dlatego te� biografia ta jest tak bardzo interesuj�ca, bo chocia� niesamowite dokonania i �wiatowej klasy osi�gni�cia Kurtyki s� wszystkim doskonale znane, to jego pow�ci�gliwo�� sprawia, �e ON sam wci�� w pewnym stopniu pozostaje nieodgadniony.

"Zrealizowa�em t� wspinaczk� na potrzeby mojej duszy (...) Ka�da wspinaczka jest opowie�ci� sam� w sobie. Z ka�dej wracasz odmieniony. Twoja �wiadomo�� ro�nie i to jest najwa�niejsze. A je�eli cieszy ci� ka�da z tych podr�y, to nie ma ju� nic wi�cej do dodania"*

Chocia� s� to s�owa Toma�a Humara, a nie samego Wojtka Kurtyki, to mimo wszystko idealnie podsumowuj� filozofi� i podej�cie, jakim kierowa� si� ON w swoim �yciu. Jako jeden z niewielu znanych wspinaczy tamtych czas�w o wiele bardziej ceni� sobie aspekt estetyczny, wr�cz duchowy, ni� nieustanne d��enie do odhaczania kolejnych szczyt�w z listy. Dzi�ki wspinaczce wci�� uczy� si� nowych prawd o sobie samym, tworzy� poprzez te podr�e hierarchi� warto�ci, odkrywa�, co tak naprawd� jest wa�ne w jego �yciu.

W biografii tej poznajemy Kurtyk� jeszcze z czas�w jego dzieci�stwa, ujawniona zostaje jego dosy� trudna relacja z ojcem, pisarskie aspiracje, stosunek do religii, czy te� pierwsze, m�odzie�cze mi�o�ci. Ale przede wszystkim odkrywamy, jak na przestrzeni lat zmienia�o si� jego podej�cie do g�r, jak coraz intensywniej ros�o w nim zami�owanie do technicznie trudnych skalnych �cian, pi�knych i wci�� niepokonanych trawers�w, stylu alpejskiego. Przej�cie w 1985 roku wraz z Robertem Schauerem zachodniej �ciany Gasherbruma IV, zwanej r�wnie� �wietlist�, raz na zawsze przesz�o do historii. Nazywana przez innych "wspinaczk� stulecia", dla samego Kurtyki mia�a bardziej estetyczne pod�o�e. Osi�gni�cie to wzbudza�o zachwyt w�r�d innych, r�wnie niezwyk�ych i znanych na ca�ym �wiecie wspinaczy, zapewni�o mu r�wnie� niesamowit� s�aw�, kt�rej tak bardzo stara� si� unikn�� - "Alpinizm jednak mo�e nas w tej mierze wynie�� na wy�yny lub zdegradowa� w sensie psychicznym. Mo�emy zbli�y� si� do gwiazd lub przeciwnie, zachwyceni g�rskim wzlotem, mo�emy stoczy� si� w niebezpieczn� dum�, kt�ra �atwo przeistacza si� w bezczeln� pych�".**

Pin ON Pinterest

Bernadette w biografii przytacza r�wnie� histori� wielu innych g�rskich podr�y, a skrupulatne, bardzo szczeg�owe opisy danych miejsc oraz niesamowicie plastyczny j�zyk, jakim pos�uguje si� autorka sprawiaj�, �e bez problemu mog�am zobaczy� je oczami mojej wyobra�ni. W pami�ci szczeg�lnie utkn�a mi wspinaczka na Trango Tower, podczas kt�rej towarzyszy� mu Szwajcar, Erhard Loretan. Z pewno�ci� nie jest to szczyt, kt�ry zachwyca� b�dzie ogromn� wysoko�ci�, ale wystarczy spojrze� na niego raz, by wiedzie�, �e jest w nim co� niezwyk�ego, co� niezaprzeczalnie pi�knego. Wspominane zosta�y tak�e wspinaczki z legend� polskiego himalaizmu, Jerzym Kukuczk�. Z rozbawieniem �ledzi�am epizod zwi�zany z kontrol� celn�, kt�ra sprawdza�a ich b�bny wype�nione whisky, oczywi�cie skrz�tnie ukryt� w �piworach i ubraniach, czy te� s�ynny, sk�adaj�cy si� z trzech etap�w test jajek, precyzyjnie przeprowadzany przez Kurtyk� na kilkuset sztukach w poszukiwaniu tych w�a�ciwych, kt�re ostatecznie i tak w ca�o�ci nie dotar�y do bazy. I chocia� spora cz�� os�b uwa�a�a ich za zgrany, idealnie dope�niaj�cy si� duet, to w pewnym momencie ich wsp�lna droga dobieg�a ko�ca. Zbyt du�a r�nica temperament�w, charakter�w i przede wszystkim podej�cia do g�r rozdzieli�a ich na zawsze, a sam Kurtyka podsumowa� to nast�puj�cym zdaniem: "Nasze wspinaczkowe partnerstwo by�o jak rozbite ma��e�stwo; przestali�my uwa�a�, �e jeste�my atrakcyjni dla siebie nawzajem".

"Tylko w sztuce brakuj�ce ogniwo przyczynia si� do znaczenia ca�ego dzie�a"

Wojtek Kurtyka nie ba� si� pora�ki. Nie przysz�o to samoistnie, ale z up�ywem czasu narodzi�o si� w nim przekonanie, �e to w�a�nie niezdobycie szczytu, co w znacznej wi�kszo�ci przypadk�w uznawane jest za przegran�, skrywa w sobie prawdziwe pi�kno. Pi�kno, kt�re stara� si� odkrywa� w ka�dej podr�y, w samej drodze, kt�ra by�a dla niego najwa�niejsza. W pozycji tej nie ma zbyt wielu wypowiedzi samego Kurtyki, co wi�cej, jego wspomnienia chocia�by z dziennik�w pisanych na przestrzeni lat zdaj� si� mie� czasami odmienny wyd�wi�k z tym, jak przedstawia to obecnie. Jednak to tylko utwierdza czytelnika w fakcie, �e przecie� r�wnie� my sami, jak i nasze podej�cie do pewnych spraw wci�� si� zmienia, ewoluuje, dojrzewa.

Chcia�abym r�wnie� wspomnie� kilka s��w o samym wydaniu, kt�re jest naprawd� przepi�kne. Sk�ada si� na to twarda oprawa, czarno bia�e zdj�cie znajduj�ce si� na ok�adce, �wietnie kontrastuj�ce z czerwieni� i granatem napis�w oraz niewielkie kontury tworz�ce zarys g�ry, znajduj�ce si� nad numeracj�, a tym samym zdobi�ce ka�d� ze stron. Jedynym minusem s� moim zdaniem fotografie, kt�re umieszczone s� w grupach po kilku rozdzia�ach, w przeciwie�stwie do biografii Kukuczki, gdzie umieszczone by�y mi�dzy tekstem, co moim zdaniem sprawdza�o si� o wiele lepiej.

Podsumowuj�c, pozycja ta by�a niezwyk��, pasjonuj�c� przygod�, kt�r� dawkowa�am sobie jak tylko mog�am, by m�c cieszy� si� d�u�ej lektur�. Polecam t� biografi� nie tylko mi�o�nikom tematyki g�rskiej, ale r�wnie� osobom, kt�rych fascynuj� nieoczywiste osobowo�ci. Wojtek Kurtyka z pewno�ci� do nich nale�y, jego nieszablonowo��, pasja i przede wszystkim jego nietypowe podej�cie do sensu wspinaczki tworz� niepowtarzaln� mieszank�.

Witam! Ja te� chcia�bym doda� swoje odczucia po lekturze ksi��ki Bernadette McDonald o �yciu Wojtka Kurtyki; by�a to dla mnie bardzo ciekawa i momentami wr�cz poruszajaca lektura.

BERNADETTE MCDONALD “KURTYKA SZTUKA WOLNO�CI”

“Art of Freedom: The Life AND Climbs of Voytek Kurtyka”

Wydawnictwo Agora, Warszawa 2018

Ta ksi��ka mnie zaskoczy�a, chocia� znaj�c kilka pozycji autorstwa Bernadette McDonald mog�em si� spodziewa� innego, ni� najcz�ciej spotykane w g�rskiej literaturze podej�cia do tematu. Przy pewnym dystansie w stosunku do osoby Wojtka Kurtyki, autorka wykazuje jednocze�nie du�o delikatno�ci. Stara si� jednak zachowa� obiektywizm, nawet przy opisywaniu najbardziej intymnych, mog�cych uchodzi� za dyskusyjne moment�w w �yciu i pogl�d�w Kurtyki. Mo�na wr�cz przypuszcza�, �e nie z wszystkimi si� zgadza… Jest to podej�cie rzadko spotykane u autor�w biografii. Uwag� zwraca doskona�a znajomo�� u autorki problematyki wspinaczkowej, himalaizmu, terminologii “fachowej”. A przecie� Bernadette McDonald z wykszta�cenia jest… historykiem muzyki! Od wielu lat wros�a jednak w �rodowisko wspinaczy, sta�a si� w nim osob� znan�, uczestniczy w odbywaj�cych si� w La Grave we Francji ceremoniach wr�czania Z�otych Czekan�w - nagr�d b�d�cych uhonorowaniem najwy�szych osi�gni�� wspinaczkowych na �wiecie. Wojtek Kurtyka zreszt� kilkakrotnie odmawia� przyj�cia tego wyr�nienia. Przyjmowanie publicznych honor�w, nagr�d, nag�a�nianie swoich osi�gni�� by�o ca�kowicie sprzeczne z jego filozofi� �yciow�. Pod tym wzgl�dem zdecydowanie r�ni� si� od takich himalaist�w jak chocia�by Andrzej Zawada, Wanda Rutkiewicz, Jerzy Kukuczka, Krzysztof Wielicki, czy Reinhold Messner, kolekcjonuj�cych o�miotysi�czniki “Korony ziemi”. To nigdy nie by�o jego celem. Zreszt� wspinaczki Kurtyki by�y nierozerwalnie zwi�zane z bardzo silnymi prze�yciami duchowymi, wr�cz niejednokrotnie mistycznymi; ta sfera by�a dla niego bardzo cz�sto wa�niejsza od wyniku sportowego! Jako przyk�ad mo�na poda� np. “poczucie jedno�ci ze �wiat�em i przestrzeni�” podczas trawersu Broad Peaku w lipcu 1984 r. i wielowymiarowe podej�cie do wspinaczki. Sportowy i fizyczny wymiar wspinaczki oraz wymiar estetyczny, prawie duchowy, czy w p�niejszym czasie poj�cie “krea”- wyra�aj�ce kluczow� energi� we wszelkich przejawach jego �ycia.

Na koniec gar�� aforyzm�w autorstwa Wojtka Kurtyki obrazuj�cych podej�cie do wspinaczki i do �ycia, kt�re przedstawi� mi�dzy innymi w swojej ksi��ce “Chi�ski maharad�a”.

o r�nych skalach trudno�ci dr�g wspinaczkowych: “Nikczemny kult cyfry sprowadzi� szlachetn� sztuk� wzlotu do pojedynczego wymiaru pozbawionego duszy i artyzmu”

“nie b�dziesz wini� bli�niego swego za u�ywanie okular�w, prezerwatyw i tlenu”

“Stosunki mi�dzy m�czyzn� a kobiet� oraz stosunki mi�dzy cz�owiekiem a g�rami s� lepsze bez przewodnik�w”

“Nie lubi� perfekcjonizmu. Jestem perfekcjonist�”

Mia� r�wnie� sw�j pogl�d na temat starzenia si�: “Przykazanie pierwsze: nie b�dziesz omija� pochopnie �adnej toalety. Przykazanie drugie: nie b�dziesz marnowa� twardego.Przykazanie trzecie: nie b�dziesz ufa� w�asnym pierdni�ciom”.

Na koniec refleksja Wojtka Kurtyki na temat ambicji: “Je�eli marzenie zmienia si� w jawn� ambicj�, to bardzo �le dla marzenia” I w�a�nie t� refleksj� mo�na by podsumowa� ksi��k� i ca�e g�rskie �ycie Wojtka Kurtyki.

Pozdrawiam serdecznie

Andrzej Tusiewicz

Do tej pory nie mog� zrozumie�, kiedy w�a�ciciel samochodu m�wi, �e tam mu co� nie dzia�a, tu s�ycha� stukot, a tam co� si� ociera. Dla mnie to jednostajny ha�as, kt�ry generuje auto, kiedy si� porusza. Podobnie jest w g�rach. To, co dla wielu jest naturalnymi odg�osami przyrody, dla Wojtka Kurtyki by�o Pie�ni� Matki Ziemi, kt�r� tylko ON s�ysza� i rozumia�. Mia� "magiczn� intuicj�" i doskona�y s�uch. Kiedy wsp�towarzysze brn�li do przodu, ON najpierw ch�on�� otoczenie wszystkimi zmys�ami, potem decydowa�, czy mo�na bezpiecznie w�drowa� (doskonale rozpoznawa� d�wi�ki pod�o�a, co wielokrotnie uchroni�o jego samego, jaki i jego kompan�w, przed zjazdem do g��bokiej szczeliny czy lawinami).

Ta daleko id�ca ostro�no�� nie oznacza�a, �e by� cz�owiekiem idealnym. Mia� swoje wariactwa i niesamowit� pewno�� siebie, kt�ra pcha�a go do czyn�w nie do ko�ca legalnych (ma na koncie wiele szczyt�w, na kt�re wchodzi� bez pozwolenia). Ta nuta szale�stwa pozwala�a mu te� na prowadzenie biznes�w, co w czasach PRL-u by�o nie lada wyzwaniem, ale to w�a�nie pozwoli�o mu na utrzymanie rodziny i wyprawy. Ci�g�e roz��ki nie by�y te� dobre dla jego ma��e�stwa. Ewa, pierwsza �ona Kurtyki, by�a po prostu zm�czona samotno�ci�.

A skoro ju� jeste�my przy partnerstwie, od czasu przeczytania ksi��ki "KUKUCZKA" zastanawia�am si� nad powodami roz��ki tak doskona�ego duetu wspinaczkowego. Ksi��ka Wojtka Kurtyki rozwia�a wszystkie moje znaki zapytania. Dla Kukuczki najwa�niejszy by� cel. Czasem okupiony strat� wsp�towarzysza. Dla Kurtyki najwa�niejsza by�a droga. Droga i wolno��, kt�rej poszukiwa� wr�cz obsesyjnie. "Ka�dy krok oznacza przezwyci�enie w�asnych s�abo�ci. Skoro pozbawione jest to przyjemno�ci wynikaj�cej z kontaktu z pionem, na du�ych wysoko�ciach pozostaje rodzaj tw�rczej postawy, polegaj�cy wy��cznie na przezwyci�aniu w�asnego b�lu. A przezwyci�anie w�asnego b�lu prowadzi do poczucia wyzwolenia".

Bernadette McDonald, autorka ksi��ki, wspaniale odda�a fascynacj� i g��boki szacunek Kurtyki nie tylko do g�r, ale i przyrody w og�le. Polecam nie tylko mi�o�nikom wspinaczki.

IG @angelkubrick

Ksi��ka zosta�a napisana przez Bernadett� Mcdonald - autork� wielu pozycji o tematyce g�rskiej. Kanadyjka nie pierwszy raz si�gn�a po historie polskiego himalaisty, mieli�my z ni� do czynienia mi�dzy innymi w ksi��ce „Ucieczka na Szczyt”. Genialnej pozycji opisuj�cej zjawisko „ucieczki” w g�ry przed swoimi problemami lub trudno�ciami �ycia na nizinach w�r�d najbardziej znanych himalaist�w. Ju� w tamtej ksi��ce autorka opisa�a historie Wojciecha Kurtyki, obok kt�rego znalaz�y si� takie s�awy jak: Jurek Kukuczka, Krzysztof Wielicki, Wanda Rutkiewicz czy Reinhold Messner. Widzimy wi�c z nazwiskiem, jakiego formatu mamy do czynienia. Napisanie jego biografii stanowi jednak wyzwanie skrajnie bardziej skomplikowane ni� pozosta�ych gwiazd �wiatowego himalaizmu, co moim skromnym zdaniem sprawia, �e jest to ksi��ka wybitna.

Wojciech Kurtyka, o kt�rego �yciu jest ca�a „Sztuka wolno�ci” to tutaj posta� zupe�nie nieszablonowa, a zarazem tak inspiruj�ca, �e podczas lektury sami mamy ochot� zrzuci� z siebie �a�cuchy �ycia w spo�ecze�stwie i odda� si� b�ogiej samotno�ci uto�samianej przez niego z wolno�ci�. Pozosta� sam na sam z g�r�, kt�r� Wojtek opisuj� jako zbyt pi�kn� i doskona��, aby dawa�a si� tak �atwo zdoby�. Opr�cz tematyki wspinaczek Kurtyki pisarka stara si� nam wyt�umaczy� - co w danym czasie dzieje si� w g�owie tego nietuzinkowego cz�owieka. Zabieg ten wykonuje poprzez dodanie fragment�w z dziennika Wojtka. Sprawia to, �e historia jest kompletna, tekst sam przelatuje nam przed oczami w momencie, gdy my wyruszamy ze wspinaczem spod K�odzka na najwy�sze g�ry �wiata.

Ksi��ka jest tak�e zaopatrzona w niesamowite zdj�cia pochodz�ce w wi�kszo�ci ze zbior�w samego Kurtyki. Biografia ta przypa�� do gustu mo�e wszystkim czytelnikom poszukuj�cym literatury nios�cej z sob� g��bokie warto�ci. Z historii Wojtka, jego punktu widzenia oraz rozumienia �wiata, mo�emy wynie�� motywacje do piel�gnowania swoich pasji, kt�ra mo�e „przenosi� g�ry”.

Rysiu, lat 17

�r�d�o: [Adres usuni�ty]