Plastyka w edukacji wczesnoszkolnej

Sztuka to �wiadome dzia�anie maj�ce na celu stworzy� czego� pi�knego lub znacz�cego przy u�yciu wyobra�ni i okre�lonych umiej�tno�ci. I mimo i� poj�cie pi�kna jest wzgl�dne, to ju� samo tworzenie ma wielk� moc terapeutyczn�. Dlatego te� sztuka powinna by� obecna w �yciu dziecka, a obcowanie z ni� winno by� nieod��cznym elementem wychowania. Przez obcowanie rozumiem zar�wno zapoznawanie si� z dzie�ami mistrz�w, odwiedzanie muze�w, wernisa�y, przegl�danie album�w, jak i samo tworzenie. Dlatego te� tak istotne s� lekcje plastyki, na kt�rych dziecko mo�e poznawa� r�ne plastyczne �rodki wyrazu i ma mo�liwo�� wyrazi� si� tw�rczo.

Jak takie lekcje poprowadzi�? Gdzie szuka� pomys��w, inspiracji? Pomijaj�c to niewyczerpywalne �r�d�o inspiracji, jakim jest nasze otoczenie, mo�na jej szuka� w ksi��ce pt. „Plastyka w edukacji wczesnoszkolnej”. Opublikowana nak�adem Oficyny Wydawniczej IMPULS pozycja to poradnik dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, ale i nie tylko – skorzysta� z niego mog� wszyscy nauczyciele plastyki, studenci historii sztuki czy podyplomowych studi�w pedagogiki sztuki. Autor, Jerzy Tomala, dzieli si� z nami swoim do�wiadczeniem i wiedz� na temat sposob�w realizowania tre�ci kszta�cenia przedmiotu „edukacja plastyczna” w klasach I do III. Znajdziemy tu zar�wno zagadnienia merytoryczne zwi�zane ze sztukami plastycznymi, jak i kwesti� zwi�zane z metodyk� nauczania przedmiotu.

Poradnik zosta� podzielony na dwie cz�ci o kt�rych wspomniano – merytoryczn� i praktyczn�. Cz�� pierwsza stanowi om�wienie najwa�niejszych kwestii dotycz�cych sztuk plastycznych i j�zyka sztuk plastycznych. W rozdziale pierwszym znajdziemy om�wienie podzia�u sztuk plastycznych i kilka s��w o ka�dej z nich (malarstwo, rze�ba, grafika, rysunek, scenografia, projektowanie przemys�owe, architektura, rzemios�o artystyczne). Rozdzia� drugi przybli�a natomiast �rodki wyrazu artystycznego, takie jak linia i jej mo�liwo�ci wyrazowe, plama, bry�a, uk�ady kompozycyjne i ich rodzaje oraz mo�liwo�ci wyrazowe. Sporo miejsca zosta�o po�wi�cone zagadnieniu barwy – autor przybli�a tu systematyk� barw, pisz�c o barwach achromatycznych, chromatycznych (wraz z ich dalszym podzia�em i mo�liwo�ciami wyrazowymi). Znajdziemy tu r�wnie� om�wion� faktur� i ruch wraz z ich mo�liwo�ciami wyrazowymi oraz przestrze� i sposoby jej sugerowania.

Druga cz�� ksi��ki, maj�ca wymiar praktyczny koncentruje si� na metodyce edukacji plastycznej. Po przybli�eniu cel�w w edukacji plastycznej i typ�w zaj�� edukacji plastycznej, autor dok�adnie omawia dwa typy lekcji plastyki, na kt�rych zadania plastyczne i tematyczne realizowane s� ro�nymi metodami pracy, tj. przez ekspresj� kierowan� i ekspresj� swobodn�. Autor omawia poszczeg�lne punkty konspekt�w przy za�o�eniu, �e wykonanie pracy plastycznej powinno zawsze czemu� s�u�y�. Ka�dy konspekt rozpoczyna si� zatem dobrze sformu�owanym celem zaj��, nast�pnie przechodzimy do jasno okre�lonego zadania plastycznego, do tematu (kt�ry nie powinien odwraca� uwagi ucznia od istoty zadania plastycznego), techniki plastycznej, materia��w i narz�dzi dobranych odpowiednio do techniki plastycznej oraz dostosowanych odpowiednio do mo�liwo�ci manualnych i umiej�tno�ci ucznia. Nast�pnie okre�limy �rodki dydaktyczne, metody i formy pracy, po czym przechodzimy do oceny plac plastycznych – autor zwraca tu uwag� na kryteria oceny i form� oceny. Zako�czymy na przebiegu lekcji, bowiem w konspekcie zapisujemy kolejno�� oraz przebieg wszystkich przewidywanych czynno�ci w trakcie lekcji oraz przybli�ony czas ich trwania. W rozdziale po�wi�conym edukacji plastycznej z ekspresj� swobodn�, autor rozpoczyna om�wienie od opisu lekcji plastyki w klasie pierwszej. Na tej podstawie dowiemy si�, co powinno by� celem lekcji, jakie s� cele wychowawcze realizowane na edukacji plastycznej z ekspresj� swobodn� i jakie powinno by� zadanie tematyczne – na zaj�ciach edukacji plastycznej z ekspresj� swobodn� uczniowie zamiast zadania plastycznego wykonuj� bowiem zadanie tematyczne i sami decyduj�, jakie �rodki wyrazu wybior�. Przeczytamy r�wnie� o technice plastycznej, materia�ach i narz�dziach, �rodkach dydaktycznych, metodach pracy, formach pracy, ocenie prac i przebiegu zaj��. Rozdzia� ostatni wspomina o zasadach dydaktyki na edukacji plastycznej.

Ksi��ka stanowi swego rodzaju ABC nauczania plastyki i warto, by w swojej biblioteczce mia� j� ka�dy nauczyciel przedmiotu. Znajdziemy tu kr�tko om�wione najwa�niejsze kwesti�, a czytelny uk�ad ksi��ki pozwala nam korzysta� z niej w razie potrzeby, oferuje nam bowiem zar�wno wsparcie merytoryczne, ale rozszerza nasze pojmowanie nauczania przedmiotu. Dzi�ki niej mo�emy by� lepszymi nauczycielami przedmiotu i poczu� si� pewniej w tym, co robimy, a tak�e zafascynowa� si� plastyk�!