Dewajtis

Czy powie��, napisana w XIX wieku, w zupe�nie innym klimacie politycznym, gospodarczym, czy spo�ecznym mo�e by� aktualna tak�e po ponad stu latach? Czy mo�e ukazywa� takie same wady, zalety, rozterki i problemy, z jakimi mierz� si� wsp�cze�ni nam m�odzi ludzie?

„Dewajtis” to pere�ka polskiej literatury, osadzona w pozytywistycznym klimacie, kt�ry charakteryzowa� si� wiar� w nauk�, reformami edukacji, czy pracy u podstaw. I w�a�nie te elementy bez problemu odnajdziemy w powie�ci Marii Rodziewicz�wny. Jak wspomnia�am na wst�pie- zastanawia�am si�, czy ta powie�� mo�e by� aktualna tak�e dzisiaj i wydaje mi si�, �e tak!

G��wny bohater, Marek Czertwan, jest srogo do�wiadczany przez los. Po �mierci ojca zostaje ze skromnym dobytkiem i niezwykle obci��aj�c� przysi�g�, kt�ra staje na drodze jego szcz�ciu. Czy m�odemu m�czy�nie uda si� dochowa� przysi�gi z�o�onej ojcu na �o�u �mierci i przysi�gi z�o�onej sobie samemu? Czy b�dzie w stanie pokona� �al i przykro�ci wyrz�dzone przez macoch� i przyrodnie rodze�stwo, by ratowa� to, co ma najcenniejsze?

To niezwykle wzruszaj�ca i poruszaj�ca opowie�� o �yciu, o ci�kiej pracy, niedocenieniu i wielu przeciwno�ciach losu, kt�re spadaj� na cz�owieka w momencie, gdy ten si� tego nie spodziewa. To historia o wielkiej odwadze, po�wi�ceniu, �yciu w zgodzie ze swoimi idea�ami, uporze i konsekwentnej walce, by osi�gn�� postawione sobie cele. To tak�e historia o samotno�ci, bezradno�ci, a jednocze�nie o nadziei, �e po z�ych czasach przyjd� te lepsze.

Powie�� „Dewajtis” przenosi nas do XIX-wiecznej �mudzi, dzi�ki wspania�emu j�zykowi i plastycznym opisom jeste�my w stanie wyobrazi� sobie pi�kno wsp�czesnej Litwy, a gdy wczytamy si� w t� powie�� naprawd� mocno, us�yszymy szum starego d�bu Dewajtis, kt�ry jest �wiadkiem wydarze� i rozterek, jakie towarzysz� Markowi.

Mam nadziej�, �e zach�ci�am Was do si�gni�cia po t� wspania�� powie��, a mo�e skusicie si� tak�e na serialow� wersj� przyg�d Marka, bo taka r�wnie� jest dost�pna 😊

„Dewajtis” Maria Rodziewicz�wna.

Kt� nie zna lub chocia�by nie s�ysza� o Marii Rodziewicz�wnie. Wszak to ikona polskiej literatury pi�knej, jedna z jej kobiecych prekursorek, potomkini polskich Sybirak�w. „Dewajtis”, to chyba jej najbardziej rozpoznawalna powie��, chocia� autorka mia�a ich w swoim dorobku sporo, [Adres usuni�ty]. „Wrzos” (sfilmowana w okresie mi�dzywojennym),„Mi�dzy ustami a brzegiem pucharu” (r�wnie� zekranizowana),„Lato le�nych ludzi” i wiele, wiele innych. Powie�� „Dewajtis” Marii Rodziewicz�wny zosta�a nagrodzona w konkursie literackim „Kuriera Warszawskiego”.

Tytu� powie�ci „Dewajtis” Marii Rodziewicz�wny pochodzi od nazwy kilkusetletniego d�bu, kt�ry r�s� na terenie posiad�o�ci autorki. W ksi��ce, d�b Dewajtis ro�nie w �rodku le�nej d�browy, jest praprzodkiem otaczaj�cych go d�b�w i �wiadkiem wielu historycznych wydarze�. D�b ten stoi na stra�y ruin starej warowni oraz na stra�y tradycji litewskiego, a zw�aszcza �mudzkiego ludu. Swoj� si�� i wsparcie czerpie od niego g��wny bohater powie�ci, Marek Czertwan.

„Dewajtis” Marii Rodziewicz�wny, to opowie�� o �yj�cej w XIX wieku rodzinie, drobnej szlachcie za�ciankowej. Historia rozpoczyna si� w chwili �mierci seniora rodu i podziale jego maj�tku w�r�d najbli�szych: Marka, syna Paw�a Czertwana z pierwszego ma��e�stwa, aktualnej �ony Paw�a i ich tr�jki ju� doros�ych dzieci – Kazimierza, Ann� i Witolda.

Z ojcowskiego maj�tku najstarszy syn, Marek niczego nie otrzyma�, przypad�y mu jedynie dobra nale��ce niegdy� do jego matki. Ojcowizna, na kt�rej Marek ca�e swoje m�ode �ycie ci�ko pracowa� przesz�a na rzecz dzieci z drugiego ma��e�stwa. Dodatkowo Marek zosta� zobowi�zany przez ojca do zaj�cia si� maj�tkiem Po�wicie, kt�ry nale�a� do jego zaginionego przyjaciela, Kazimierza Orwida. By� to przykry obowi�zek dla Marka i niepor�czne obci��enie, kt�remu Marek musia� po�wi�ci� du�o swojego wysi�ku i uwagi. Nie ustawa� wi�c on w poszukiwaniu potomk�w Orwida celem jak najszybszego pozbycia si� tego przykrego obowi�zku. I pewnego dnia Marek otrzymuje wiadomo��, �e odnalaz�a si� c�rka Kazimierza Orwida, Irena, kt�ra obecnie mieszka w Ameryce. Czy od tego momentu �ycie Marka si� w ko�cu odmieni?

C� ja mog� tu doda�… Uwielbiam takie historie i taki styl pisarski. Takie klimaty, to m�j �ywio� literacki. Sielska atmosfera, wie�, wiejskie chaty i szlacheckie dworki. Wolno up�ywaj�cy czas, szumi�cy b�r, plusk wody w rzece. Ogr�dki przydomowe pe�ne kwiat�w, sady pe�ne owoc�w, bzycz�ce pszczo�y, pianie kogut�w, klekot bociana, tupanie je�a, szczekanie psa… Relaksuj�ca, wyciszaj�ca, terapeutyczna literatura. Bo jak inaczej nazwa� atmosfer�, w jak� wprowadza nas ksi��ka „Dewajtis” Marii Rodziewicz�wny.

Oczywi�cie nie wszystko jest takie sielankowe i beztroskie. Jak zawsze w �yciu, tak i tu du�o intryg, zawi�ci, wrogo�ci i nieuczciwo�ci. I co gorsze dzieje si� tak w�r�d ludzi wydawa�oby si� sobie najbli�szych, w rodzinie. K�opoty nikogo nie omijaj�.

Ka�dy z cz�onk�w rodziny Czertwan�w obra� swoj� w�asn� drog� �yciow�, czy to po�wi�ci� si� nauce, czy to ci�kiej pracy na roli, kto� inny wybra� karier� urz�dnicz� i kupieck� w mie�cie, a nawet zdarzy� si� cz�onek rodziny, kt�ry wybra� spos�b na �ycie rozrzutnego hulaki i gar�ciami czerpa� z maj�tku rodzinnego kosztem wszystkich pozosta�ych.

Ale i mi�o�nicy romans�w odnajd� w tej ksi��ce te� co� dla siebie. W�tki mi�osne odgrywaj� tu niebagateln� rol�. Jak�e „egzotyczne” wydaj� si� nam obecnie wzajemne zaloty m�odych ludzi �yj�cych ponad sto pi��dziesi�t lat temu.

„Dewajtis” Marii Rodziewicz�wny ma w sobie cechy stylu pozytywistycznego, tak charakterystycznego dla okresu, w kt�rym ta powie�� powsta�a. Ci�ka praca i wiara katolicka stanowi�y w�wczas g��wny sens istnienia. Mnie jednak bardzo podoba�o si� wtr�cenie przez autork� do powie�ci wa�nych dla litewskiej kultury legend oraz dawnych wierze� lud�w ba�tyckich. I tak wraz z Markiem poznajemy bogini� mi�o�ci Aleksot�, boga wojny Perkuna, czy bogini� wiosny Pergrubi�, o kt�rych naucza�a go jego matka. „Nie umia�a wiele, lecz co mog�a, dawa�a synowi. Religia jej sk�ada�a si� z gor�cej wiary i tysi�ca zabobon�w. Uczy�a go wi�c pacierza i mn�stwa formu�ek od czar�w, urok�w i diabelskich sztuk. Historia jej by�a d�ugim szeregiem legend o smokach i bohaterach, dalej o Tatarach i Szwedach, opowiada�a mu, co zapami�ta�a. Ko�ysa�a go �mujdzk� pie�ni� o Birucie i Kiejstucie; gdy podr�s�, zabawia�a legendami z bajecznych dziej�w kraju.” Zatem wraz z bohaterami powie�ci poznajemy kilka legend. A to histori� o pi�knej Egle i zakl�tym kr�lewiczu �altisie, czy te� legend� o litewskim bohaterze, Wejdawutasie, kt�ry smoki zabija�. „Takie ba�nie chodzi�y z ust do ust po za�ciankach i wsiach i tymi ba�niami usypia�a matka Marka, gdy z pieluch wyr�s�.” Prawdziwa historia z legendami si� przeplata�a i nadal �y�a w pami�ci ludu �mudzkiego jeszcze w XIX wieku.

Powie�ci typu „Dewajtis” Marii Rodziewicz�wny „same si� czytaj�”, zachwycaj� nas swoim urokiem i ciep�em. Dla jednych stan� si� patriotycznym przes�aniem, dla innych pi�kn� opowie�ci� o ludziach i ich losach. Czy mo�na tak� histori� pomin��? Raczej nie…

Ksi��k� otrzyma�am z serwisu Sztukater

Ta ksi��ka ma wszystko to co lubi�, czyli szlachetnego bohatera, przewrotno�� losu, poszanowanie dla natury, triumf nad niesprawiedliwo�ci� i powoli rozwijaj�ce si� uczucie mi�o�ci.

Tytu�owy „Dewajtis” to prastary d�b, kt�ry jest symbolem wiecznego trwania. Stanowi o� dla wa�nych wydarze� ksi��ki. Wielkim szacunek darzy go g��wny bohater ksi��ki Marek Czertwan (ciekawostka: d�b istnieje naprawd� i ro�nie do tej pory na terenie dawnej posiad�o�ci autorki na obecnej Bia�orusi). Jestem t� czytelniczk�, kt�r� zachwycaj� opisy przyrody, wi�c s�ynne „Nad Niemnem” nie by�o mi straszne 😆 (kolejna ciekawostka to rzeka Dubissa wyst�puj�ca w tej ksi��ce ma swoje uj�cie w�a�nie w Niemen).

Marek Czertwan jest bohaterem z�o�onym z warstw. Trzeba si� postara�, by przebi� si� przez jego milcz�ce usposobienie. Marek wype�niaj�c ostatni� wol� ojca pilnuje bezterminowo posiad�o�ci jego przyjaciela. Nie skar�y si� na sw�j los, gdy ojcowska ziemia, kt�r� w pocie czo�a zajmowa� si� przez 10 lat nie przypada mu w udziale.

Dzielnie zajmuje si� posiad�o�ci� Orwid�w, gdy wreszcie znajduj� si� potomek, a ku zaskoczeniu wszystkich potomkini maj�tku. Irena Orwid�wna powraca z Ameryki na Kresy Wschodnie. Marek wreszcie mo�e zaj�� si� rozwojem w�asnej gospodarki i porzuci� rodzinne brzemi�. Jednak los sprawi, �e powroty tam nie b�d� mu ju� tak ci��y�y.

Marek jest praktycznie bohaterem bez skazy, ale mi tylko przeszkadza�a jego oboj�tno�� w stosunku do zwierz�t. I tak wiem, �e to powie�� dziej�ca si� na wsi XIX wieku, gdzie zwierz�ta by�y traktowane tylko jak pomoc gospodarcza, a ojciec chrzestny Marka, kt�ry kocha� zwierz�ta i by� poniek�d ich zaklinaczem by� traktowany jak dziwak, ale jeszcze jakby Marek kocha� zwierz�ta jak Rymko to ju� by�by idea�. 😉 Poza tym Rymko Ragis, czyli ojciec chrzestny Marka by� �wietn� postaci�.

Im dalej w las (dos�ownie) tym mo�emy widzie� dok�d historia zmierza, a jednak na ko�cu potrafi�a zaskoczy� swoj� thrillerow� nutk�. Uj�a mnie ta historia, st�d moja ocena 8/10.

"[Dewajtis] Sta� w�r�d polanki, obok �wi�tych kamieni, d�by wnuki z daleka otacza�y go ko�em, olbrzymi, dot�d krzepki, w koronie z zielonych li�ci, pot�ne konary, niby ramiona, wyci�ga� w g�r� (...)"

W zwi�zku z serialow� adaptacj� powie�ci Marii Rodziewicz�wny "Dewajtis", wydawnictwo Nowa Ba�� zdecydowa�o si� na wznowienie tego tytu�u z filmow� ok�adk�. Do r�k czytelnik�w trafi�a wyj�tkowa publikacja w twardej oprawie, wzbogacona o wywiad z odtw�rcami g��wnych r�l: Marka Czerwana i Ireny Orwid. Przyznam, �e takie dzie�a maj� dla mnie szczeg�lne znaczenie i z pewno�ci� ksi��ka ta b�dzie stanowi� ozdob� mojej biblioteczki.

A� wstyd przyzna�, ale do tej pory nie mia�am okazji zapozna� si� z pi�rem autorki. Poleca�y mi j� zar�wno moja mama, jak i babcia, jednak zawsze co� stawa�o na przeszkodzie. Na szcz�cie w ko�cu nadszed� czas, gdy mog�am zasi��� do lektury jednej z ksi��ek pisarki. Przyznam, �e powie�� t� czyta si� zdecydowanie inaczej ni� wsp�czesne publikacje. Tutaj wszystko jest inne, pocz�wszy od sposobu prowadzenia fabu�y, na s�ownictwie sko�czywszy. Nieraz czyta�am historie stylizowane na ten okres, ale mimo dok�adnego researchu pisarzy trudno jest tak wiernie odda� ducha epoki, jak czyni� to napisane w tamtym czasie ksi��ki. Zar�wno szyk s��w oraz ich, cz�sto wydawa�oby si� sztuczne zestawienie, s� nie do podrobienia.

Bohaterem tej ksi��ki jest wieloletni d�b Dewajtis. Pisz� bohaterem, bo autorka wspomina o nim jak o �ywej istocie, kt�ra uczestniczy w rozgrywaj�cych si� wydarzeniach. W jego s�siedztwie mieszka Marek Czertwan, m�czyzna o niemal stalowych nerwach. Przez obcych cz�sto okre�lany jest mrukiem, z uwagi na rzadko spotykan� pow�ci�gliwo��. M�czyzna ten zosta� zobligowany przez umieraj�cego ojca do gospodarowania w nienale��cym do niego maj�tku, powierzonym mu przez przyjaciela rodziny. Cho� pro�ba ta wydaje si� zupe�nie nie w smak bohaterowi, w �aden spos�b nie daje on tego po sobie zna�. Ufnie post�puje zgodnie z wol� nieboszczyka, cho� przez to zamyka sobie drog� do w�asnego szcz�cia.

Na przyk�adzie Marka autorka obrazuje ca�kowite zawierzenie ludzi m�odego pokolenia starszym, zas�uguj�cym na szacunek ludziom. My�l�, �e dzi� ma�o kto zastosowa�by si� do polece� zmar�ego, zw�aszcza w sytuacji, gdy jego pro�ba by�aby mu zdecydowanie nie na r�k�. Czasy, o kt�rych pisze Rodziewicz�wna by�y zupe�nie inne, pe�ne wznios�ych idea��w i po�wi�ce�. I cho� post�powanie Marka ju� wtedy mo�na by�o uzna� za godne podziwu, �wiadczy�o o najwy�szym pos�usze�stwie i niez�omnych harcie ducha.

Sytuacja bohatera zmienia si� na korzy��, gdy wraca jeden ze spadkobierc�w maj�tku, tym samym uwalniaj�c go z danego s�owa. Niestety los bywa przekorny, o czym m�czyzna przekonuje si� na w�asnej sk�rze ju� wkr�tce.

"Dewajtis" to powie�� o mi�o�ci, jednak jak�e inna od tych kt�re znamy dzi�. Uczucie mi�dzy bohaterami jest bardzo delikatne, niemal niewidoczne, wyra�one g��wnie uczynkami, a nie s�owami. I cho� mo�na tu zauwa�y� porywczo�� charakterystyczn� dla romantyzmu, w g��wnej mierze mamy do czynienia z pozytywistycznymi ideami mi�o�ci. Pr�d ten przejawia si� r�wnie� w post�powaniu Marka, kt�ry ci�k� prac� d��y� do poprawy warunk�w bytu innym. Bardzo wyra�nie dochodz� tu te� do g�osu my�li patriotyczne. Autorka zwraca uwag� na niech�� lokalnej spo�eczno�ci do Niemc�w oraz ich ogromne przywi�zanie do Ziemi, wyra�aj�ce si� przez brak zgody na jej rozcz�onkowanie oraz sprzeda� obcokrajowcom.

"Dewajtis" to lektura poruszaj�ca serca czytelnik�w na r�nych p�aszczyznach. Czyta si� j� inaczej ni� wsp�czesne ksi��ki, z wi�ksz� uwag�, a nawet pewnym namaszczeniem. To obraz dawnej rzeczywisto�ci, �wiadectwo �ycia i kultury Polak�w mieszkaj�cych na dawnych ziemiach polskich. Zdecydowanie warto si� z ni� zapozna�.

Moja ocena 8/10.

W moim przypadku, o ile zdarza mi si� przeczyta� co� autorstwa zagranicznych pisarzy, o tyle naszych rodzimych czyta�am ostatnio pewnie przy okazji lektury szkolnych w liceum. Tym bardziej ciesz� si�, �e Dewajtis, dzi�ki ekranizacji, przechodzi obecnie drug� m�odo��, a gdy us�ysza�am jeszcze, �e m�j tata czyta� j� lata temu, tym bardziej musia�am si� z ni� zapozna�.

Co otrzyma�am? Pasjonuj�c� opowie�� o g��bokim, szale�czym wr�cz umi�owaniu i ukochaniu ziemi ojcowskiej. O walce o warto�ci, kt�re powinny znajdowa� si� zawsze na pierwszym miejscu w �yciu cz�owieka - oddaniu rodzinie, pomocy mi�dzyludzkiej, mi�o�ci czy szacunku do przyrody. Tytu�owy Dewajtis to prastary d�b, kt�ry g�ruje nad innymi drzewami w puszczy na �mudzi. Sprawuje piecz� nie tylko nad mieszka�cami lasu, ale te� lud�mi. ��czy w sobie s�owia�skie wierzenia w pradawne b�stwa i �ycie w poczuciu wsp�lnoty z natur�. Ten w�tek urzek� mnie chyba najmocniej, a podejrzenie go oczyma pisarki, kt�ra tworzy�a na prze�omie XIX I XX wieku jest tym bardziej ogromnie ciekawe.

Pewnie zastanawiacie si� jak jest z odbiorem tej ksi��ki, kt�ra jednak powsta�a �adnych par� lat temu. Musz� was uspokoi�. Histori� m�odego Marka Czertwana, kt�ry obieca� ojcu le��cemu na �o�u �mierci opiek� nad maj�tkiem jego przyjaciela, czyta si� naprawd� przyjemnie. Spora ilo�� tekstu to dialogi, kt�re po wczytaniu si� w tekst z dawnych lat p�yn� naprawd� sprawnie.

Naprawd� polecam wam zapoznanie si� z t� ksi��k�. To klasyka polskiej literatury, by� mo�e nawet nie tak znana jak inne ksi��ki Rodziewicz�wny. Ja teraz koniecznie musz� zapozna� si� z innymi jej powie�ciami.

Ogl�dali�cie ekranizacj�?

Marek Czertwan zwi�zany przysi�g� dan� ojcu musi zaj�� si� �mudzkim maj�tkiem Po�wicie, nale��cym do przyjaciela ojca, powsta�ca Kazimierza Orwida. Uci��liwy obowi�zek staje si� przyczyn� zrujnowania �yciowych plan�w ch�opaka, ale odnalezienie spadkobierc�w Orwida daje mu nadziej�, �e w ko�cu b�dzie m�g� i�� w�asn� drog�. Jednak los jest okrutny, bo nowa sytuacja, w jakiej si� znajduje nie jest ko�cem walki Czertwana o ziemi� i maj�tek. Teraz b�dzie musia� walczy� z wyzyskuj�c� go rodzin� i chciwymi s�siadami. Nieoczekiwanie w nier�wnej walce z niemal ca�ym �wiatem zyskuje sojusznika w postaci Ireny Orwid. Wkr�tce Marek i Irenka odkrywaj�, �e s� sobie coraz bli�si.

Do niedawna s�owo Dewajtis kojarzy�o mi si� jedynie z pseudonimem, kt�ry obra�a sobie harcerka z Szarych Szereg�w. Wszystko zmieni�o z chwil� a� us�ysza�am o serialu Dewajtis, kt�ry zosta� wykreowany na podstawie ksi��ki Marii Rodziewicz�wny. Nied�ugo potem dosta�am propozycj� zrecenzowania ksi��ki Dewajtis. Nie waha�am si� ani chwili.

Z pocz�tku trudno by�o mi przywykn�� do pi�ra autorki… Wiadomo… Ksi��ka zosta�a napisana pod koniec XIX wieku. Jednak z czasem przywyk�am do niego i bez problemu wci�gn�am si� w histori� Marka i Ireny. By�a naprawd� ciekawa! I nieco przypomina�a mi moje ukochane Nad Niemnem…. Polubi�am klimat Dewajtis. Dzi�ki ksi��ce mog�am obraca� si� w �wiecie, kt�ry sko�czy� tak dawno temu! Dewajtis pokaza�a, �e �wiat zmienia si� a zalety i wady ludzkie pozostaj� takie same. Wci�� maj� takie same nami�tno�ci i troski…

Sama Dewajtis to niezwyk�a historia, kt�ra barwnie opisuje rado�ci, troski oraz rozterki dw�jki m�odych bohater�w. To historia opowiadaj�ca o sile mi�o�ci, prawdziwej przyja�ni, prawdziwych warto�ciach, honorze i przywi�zaniu do ojcowizny i ma�ej Ojczyzny. Je�li jeszcze kto� nie pozna� tej ksi��ki niech to szybko nadrobi.

„Dewajtis” to ksi��ka, kt�r� na pocz�tku ci�ko si� czyta ze wzgl�du na styl, jakim zosta�a napisana. Ale gdy ju� przywyk�am to tego patetycznego sposobu pisania autorki, to czyta�o mi si� naprawd� bardzo dobrze. Tytu� ten doczeka� si� ekranizacji i w ksi��ce wydanej przez znajduje si� dodatek. Jest to wywiad z Michalin� Olsza�sk� i Karolem Dziub�. Ja jeszcze nie ogl�da�am. Chcia�am najpierw przeczyta� ksi��k�, a dopiero obejrze� serial.

„Dewajtis” to historia o mi�o�ci. O mi�o�ci do niej, ale r�wnie� do natury i ziemi. Autorka w bardzo szczeg�owy spos�b opisuje zwyczaje panuj�ce pod koniec XIX wieku. I chocia� ostatnio w moje r�ce trafi�o wiele ksi��ek opisuj�ce minion� epok�, to chyba �adna nie zrobi�a na mnie a� takiego wra�enia. Na pewno jest to zas�uga tego, �e autorka �y�a w tamtym okresie. Nie jest osob�, kt�ra po ponad 100 latach stara si� odda� klimat XIX polskiej wsi. Pani Maria to widzia�a, czu�a i tym �y�a.

„Dewajtis” opowiada histori� Marka Czertwana, kt�ry po �mierci ojca musi zaj�c si� maj�tkiem. Marek nie jest zadowolony ze swojej spu�cizny. Przez ni� w ko�cu musi zmieni� swoje plany. Niespodziewanie w jego �yciu pojawia si� prawowita spadkobierczyni, Irena Oriwd. Jak dalej potocz� si� losy tych bohater�w? Przekonacie si� sami.

Opr�cz �ywych dialog�w, kt�re przybli�aj� minion� epok�, autorka cudownie odda�a pi�kno kresowej przyrody. I je�li lubicie klasyki literatury, to koniecznie musicie si�gn�� po „Dewajtis”.